Հեղինակ: Սուսաննա Ասատրյան
Լիզա Թորոսյանը 24 տարեկան է, ապրում է Թբիլիսիում:Ավարտել է ԹՊՀ-ի Միջազգային հարաբերություններ բաժինը,այժմ սովորում է Մագիստրատուրայում՝ Կոնֆլիքտոլոգիա բաժնում:Լինելով աղջիկ, էթնիկ փոքրամասնության ներկայացուցիչ հասել է շատ հաջողությունների,կոտրել է բազում կարծրատիպեր և փորձում է ամեն կերպ օգնել այն աղջիկներին,ովքեր դարձել են խտրականության զոհ:Լիզան ակտիվ երիտասարդ է, ընդամենը 16 տարեկանից զբաղվել է լրագրությամբ, մասնակցել է տարբեր նախագծերի և իր աշխատասիրության ու ջանքերի միջոցով այսօր մեդիակազմակերպության տնօրեն է:
- 1. Որպես էթնիկ փոքրամասնության ներկայացուցիչ ի՞նչ խնդիրների եք հանդիպել։
– Առաջին դժվարությունները իհայտ են եկել համալսարանական տարիներից, լեզվի չիմացության խնդրի առաջ եմ կանգնել, բայց շատ աշխատելով ինքս ինձ վրա, կարողացել եմ կարճ ժամանակհատվածում հաղթահարել այդ խնդիրը:
Երբ դու Էթնիկ հայ ես, գալիս ես համալսարան, առաջին կուրս ու այնպիսի բաժին, որտեղ բավականին ամբիցիոզ են մարդիկ, դու չգիտես ինչի վրա շեշտը դնես՝ սոսովրելու, թե շփման մեջ մտնելու վրա, որ քո լեզուն ևս բացվի:
Համալսարանական տարիներին աշխատել եմ մի քանի տեղ, ինչը ավելի է օգնել իմ ինտեգրմանը, որովհետև եթե դու գնում ես ինչ որ տեղ նյութ հավաքելու կամ ասուլիսի, պետք է վրացերենով հարց տաս և այլն: Մենք ուղղակի պետք է գիտակցենք, որ այս երկրի լիիրավ անդամ ենք, պատասխանատու ենք մեր երկրի ապագայի համար և իրավունք չունենք ենթարկվելու դիսկրիմինացիայի և որպես էթնիկ փոքրամասնություն մի կողմ քաշվելու:
Ինչ վերաբերվում է աղջիկ լինելուն, Մենք այս պահի դրությամբ համարվում ենք կրկնակի փոքրամասնություն՝ և գենդերային և Էթնիկ: Դա ավելի շատ սահմաններ է դնում առաջ գնալուն, առհասարակ ցանկացած վայրում: Կանանց առումով կա այսպես մի կարծրատիպ, որ դու չես կարող առաջ գնալ, քանի որ տղամարդիկ միշտ իրենց են վերցնում բարձր պաշտոնները, շատ աշխատավարձը և այլն:
Ես կարող եմ բերել իմ իսկ փորձը, երբ մերժվում է քո նացագիծը մենակ նրա համար, որ դու աղջիկ ես կամ մի քանի տարով փոքր ես, ղեկավարության կողմից կարող է դա չընկալվել ու դրանից կարճ ժամանակ անց պարզվում է, որ քո առաջարկած նացագիծը իրենք են իրագործում, քեզանից զատ ու տղամարդկան հետ: Նման նախագիծ եղել է, որ ես առաջարկել եմ, ինձ մերժել են ու ինքնուրույն եմ արել և շատ մեծ ու փայլուն արդյունք է ունեցել:
Եղել է նաև դեպք երբ աշխատել եմ ինչ որ նյութի վրա մի տղաի հետ, բայց վերջում միայն իրա անունն են գրել, ու իմ այն հարցին, թե ինչի չկա իմ անունը պատասանը եղել է շատ սուր ու կոպիտ՝ ինքն է տղան ու բնականաբար իր անունը պիտի գրվեր:
- Երբևէ ընտանիքում տարաձայնություններ եղե՞լ են, արգելք կամ խորհուրդ , որ այս կամ այն աշխատանքը քեզ համար չէ կամ ավելի հարմար է տղայի համար։
– Մեր ընտանիքում ամեն ինչ երկխոսության ճանապարհով է տեղի ունենում:Ծնող -երեխա հարաբերությունների մեջ ամեն ինչ պետք է լինի համաձայնեցված, վստահության հիմնման վրա ու մեր հասարակության հիմնական խնդիրը կայանում է նրանում, որ վստահություն չի լինում ծնողների և երեխաների միջև, իրենք սկսել են թաքցնել որոշ բաներ իրենց ծնողներից ու դա լինում է նրա պատճառով, որ ծնողները իրենց առջև արգելքներ են դնում:Ծնողներից շատ ոչ ոք մեզ չի սիրում ու պարտադիր է նրանց լսել, հաշվի առնել նրանց կարծիքը , բայց ոչ անհիմն արգելքները: Մեր համայնքում շատ են քննադատությունները, հատկապես նրա հետ կապված , որ աշխատում ես, հիմանակնում կրթության և աշխատանքի վար ես շեշտը դնում:Ամեն հարմար առիթի կարող են հարցնել իսկ երբ ես ամուսանում ու երբ դու սկսում ես պատմել ոգևորված , որ գիտեք աշխատանքային առումով այսպես մի դեպք է եղել, այս մի նոր հաջողությանն եմ հասել ու այդ պահին ասում են դա շատ լավ է բայց ուզում ենք, որ դու երջանիկ լինես:Բայց ամեն մարդ ինքն է սահմանում իր երջանկությունը ինչի մեջ է կայանում ու երջանկությունը պարտադիր ընտանիք կազմելու մեջ չէ:
3․ Լինել աղջիկ, Լինել հայ,Վրաստանում ապրող էթնիկ փոքրամասնության անդամ, լինել տեղեկատվական կենտրոնի տնօրեն, դժվա՞ր է միավորել այս ամենը։ Ի՞նչ խնդիրների եք հաճախ հանդիպում:
-Անհնարին ոչինչ չկա, կարևորը ցանկություն լինի:Իհարկե դժվար է, որովհետև դու միքանի ուղղության վրա ես աշխատում,դու փորձում ես մարդկանց համոզել որ դու կարող ես այս ինչ բանը անել, որ դու կարող ես պահել մեդիակազմակերպություն,մյուս կողմից փորձում ես կոտրել կարծրատիպեր : Որոշ բաներ մեր հանրության համար իրար հատվող են,որովհետև եթե դու ինչ որ լուրջ գործ ես անում,դու իրավունք չունես զբաղվելու այլ բաներվ, դու իրավունք չունես լինել ուղղակի մարդ
-Ինչքան ավելի շատ մարդ կփորձի այդ կարծրատիպը կոտրել,այդքան ավելոի շուտ դա կկոտրվի:Իմ կոչը ու խորհուրդը այն է, որ երբեք պետք չի համակերպվել այն բանի հետ,ինչը որ չես հավանում կամ այն ինչը չի մտնում քո շահերի ու հետաքրքրությունների մեջ:Պետք չի համակերպվել, պետք է պայքարել, պետք է բարձրացնել որոշ հարցեր, պետք է խոսել բարձրաձայն:Եթե կա խնդիր ուրեմն պետք է ասել այդ պահին, պետք չի սպասել,որ այդ խնդիրը լուծվի կամ շատ ուշ լինի նոր բարձրաձայնել այդ մասին:
4.Ո՞րն է ձեր հաջողության գաղտնիքը:
– Հաջողություն ասվածը երևի ամեն մարդու պատկերացման մեջ տարբեր է և ցանկացած մարդ միշ ավելիին է ձգտում:Որպես այդպիսին հաջողության գաղտնիք կարող եմ ասել երևի չհանձնվելը:Բնականաբար ճանպարհին շատ խոչնդոտներ կլինեն,շատ մարդիկ կփորձեն խանգարել, շատերը կասեն դու աղջիկ ես նստիր տեղդ,գնա սուրճ եփիր,կամ ինչի՞ ես դու համալսարանում սովորում, եթե կարող ես ամուսնանալ։Կարող է քեզ չվստահեն լուրջ գործ անել,որովհետև դու աղջիկ ես կամ հայ ես կամ հայ աղջիկ ես,մտածեն որ դա քո կոմպետեցիայի մեջ չի մտնում:Եթե դու այդ ամեն ինչի վրա ուշադրություն դարձնես ի վերջո դու առաջ չես գնա,կադապտացվես ինքդ էլ իրենց ասածների հետ ու կդառնաս այն,ինչ որ իրենք ուզում են քեզ տեսնել:Ինչի լինես այն ինչ ուզում են քեզ տեսնել ուրիշները,եթե կարող ես լինել այն ինչ դու ես ուզում լինել ,փակելով ուղղակի աչքերդ լիքը մարդկանց արտահայտությունների վրա,որովհետև դրանք միևնույնն է լինելու են ու կարևորը դու քո ճանապարհը գիտես,չես հանձնվում:Վստահ եմ, ինչ որ մի օր բոլորս հաջողության կհասնենք ,եթե այդպես մտածենք:
- Ի՞նչ խորհուրդ կտաք այն աղջիկներին, ովքեր հաճախ ստանում են «չես կարող, չի կարելի» պատասխանը միայն այն պատճառով, որ նրանք «ուժեղ սեռի» ներկայացուցիչներ չեն։
Ապացուցել հակառակը, օգտագործել հնարավոր ամեն միջոց ապացուցելու համար հակառակը, հասնել այդ իրենց ուզածին, ցույց տալ որ իրենք սխալ էին :Եթե ուզում ես ինչ որ բան անել,պետք է անես : Ինձ համար չէ բառը գոյություն չունի:Մարդիկ, ովքեր ինձ գիտեն ինստագրամում ուղղակի նկարները թերթելով հանդերձ կարող են շատ ավելի կարծրատիպային թեթև կարծիք ունենալ իմ մասին, մարդիկ ովքեր ֆեզբուկում են ինձ հետևում շատ ավելի լուրջ կարծիքի կարող են լինել իմ մասին,իսկ ովքեր ինձ ճանաչում են՝բնականաբար ինձ ճանաչում են:Դա է մեր ամեանմեծ խնդիրը հիմանակնում,որովհետև տեսնում ենք ինչ որ մի բան ու միանգամից եզրակացություններ ենք անում դրա հետ կապված, ինչը սխալ է:Պետք է մի փոքր ավելի խորանալ,իմանալ ով է այս մարդը,մի գուցե իրականում նա ինչ որ այլ ասելիք ունի:
—————————————
ავტორი: სუსანნა ასატრიანი
ქალი და კარიერული წინსვლა
24 წლის ლიზა თოროსიანი თბილისში ცხოვრობს. ლიზამ თსუ–ს საერთაშორისო ურთიერთობების ფაკულტეტი დაამთავრა, ამჟამად მაგისტრატურაზე სწავლობს, კონფლიქტოლოგიის განხრით. როგორც გოგონამ, ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელმა, მან ბევრს მიაღწია, დაარღვია მრავალი სტერეოტიპი და ყველანაირად ცდილობს, დაეხმაროს დისკრიმინაციის მსხვერპლ გოგონებს. ლიზა აქტიური ახალგაზრდაა, 16 წლიდან საქმიანობს ჟურნალისტიკის სფეროში, მონაწილეობდა სხვადასხვა პროექტში, არის მედიაორგანიზაციის დირექტორი.
როგორც ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენელი, რა პრობლემებს აწყდებით ჩვენს გარემოში?
უპირველესად, ძალიან გამიჭირდა უნივერსიტეტში ქართულ ენაზე სწავლა, მაგრამ მოკლე დროში, დიდი შრომის ფასად დავძლიე ეს პრობლემა.
ეთნიკური უმცირესობებისთვის, უნივერსიტეტში პირველი კურსი მეტად რთული პერიოდია. პირველკურსელები საკმაოდ ამბიციურები არიან და ჩვენთვის ძალიან რთულია, განსაზღვრო, რაზე გაამახვილო ყურადღება – სწავლაზე თუ კომუნკიაციაზე.
სტუდენტობის პერიოდში რამდენიმე ადგილას ვმუშაობდი, რაც ძალიან დამეხმარა ქართული ენის დაუფლებასა და საზოგადოებასთან ინტეგრაციაში. როდესაც მიწევდა მასალების მოგროვება ან პრესკონფერენციისთვის მზადება, ყველაფერი ქართულად უნდა ყოფილიყო. ჩვენ უნდა გავაცნობიეროთ, რომ ჩვენ ვართ ამ ქვეყნის სრულუფლებიანი წევრები, ჩვენ ვართ პასუხისმგებლები ჩვენი ქვეყნის მომავალზე, არ უნდა გავხდეთ დისკრიმინაციის მსხვერპლნი.
ჩვენ, სომეხი ქალები, ამასთანავე ვეკუთვნით ეთნიკური უმცირესობის ჯგუფს. სწორედ ეს ნებისმიერ სფეროში წარმოადგენს ბარიერს გარკვეული პროგრესისათვის. არის ასეთი სტერეოტიპი, რომ წინ ვერ წახვალ, რადგან კაცები ყოველთვის იკავებენ მაღალ თანამდებობებს, აქვთ დიდი ხელფასები და ა. შ.
საკუთარი გამოცდილებიდან შემიძლია, მოვიყვანო რამდენიმე მაგალითი, როცა შევთავაზე ჩემი პროექტი და მივიღე უარი იმის გამო, რომ ვიყავი გოგო. აღმოჩნდა, რომ ჩემ მიერ შეთავაზებული პროექტი მათ შემდგომში გამოიყენეს მამაკაცებთან ერთად. იყო ასეთი პროექტიც, ისევ უარი მივიღე, მაგრამ მერე თვითონ გავაკეთე და შედეგიც ბრწყინვალე იყო.
იყო შემთხვევა, როცა ბიჭთან ერთად ვიმუშავე მასალაზე, მაგრამ ბოლოს მხოლოდ მისი სახელი ეწერა და როცა ვკითხე, რატომ არ წერია ჩემი სახელი, პასუხი ძალიან უხეში იყო: ის ბიჭია და რა თქმა უნდა, მხოლოდ მისი სახელი უნდა გამოჩენილიყო.
თუ ყოფილა თქვენს ოჯახში უთანხმოება, რომ აეკრძალათ ან ერჩიათ, რომ ესა თუ ის სამუშაო არ არის თქვენთვის და უფრო შესაფერისია ბიჭისთვის?
ჩვენს ოჯახში ყველაფერი დიალოგით ხდება. მშობლისა და შვილის ურთიერთობაში ყველაფერი ნდობაზე უნდა იყოს დამოკიდებული და ჩვენი საზოგადოების მთავარი პრობლემა ისაა, რომ მშობლებსა და შვილებს შორის ნდობა არ არსებობს, ხშირად ბავშვები უმალავენ მშობლებს რაღაცებს, რაც ვფიქრობ, იმიტომ ხდება, რომ მშობლები უკრძალავენ რაღაცებს. უნდა იყოს ურთიერთ ნდობა, ერთმანეთს ანგარიში უნდა გაუწიონ, რაც დაეხმარება ახალგაზრდებს, გახდნენ მიზანდასახულები და მიაღწიონ იმას, რაც მათ სურთ. ჩვენს საზოგადოებაში ძალიან ბევრია კრიტიკა, მით უმეტეს, რომ მუშაობ, ძირითადად განათლებაზე და მუშაობაზე ხარ ორიენტირებული. ნებისმიერ დროს შეუძლიათ, იკითხონ, როდის დაქორწინდები და როცა აღელვებული იწყებ პასუხს, რომ იცი, რომ ასეთი რამ მომხდარა სამუშაოს მხრივ, მე მივაღწიე ამ ახალ წარმატებას, და იმ მომენტში ამბობენ, ეს ძალიან კარგია, მაგრამ ჩვენ გვინდა, რომ ბედნიერი იყოო. თითოეული ადამიანი განსაზღვრავს საკუთარ ბედნიერებას და ბედნიერება სულაც არ არის ოჯახის შექმნა.
იყო გოგო, იყო სომეხი საქართველოში მცხოვრები ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელი, იყო საინფორმაციო ცენტრის დირექტორი – ძნელია ამ ყველაფრის გაერთიანება? რა პრობლემების წინაშე დგახართ ხშირად?
შეუძლებელი არაფერია, მთავარია, სურვილი გქონდეს. რა თქმა უნდა, რთულია ეს ყველაფერი, რადგან ბევრი მიმართულებით ვმუშაობ, ვცდილობ, ხალხი დავარწმუნო, რომ შემიძლია კარგად ვმართო მედიაორგანიზაცია, ვცდილობ, დავამსხვრიო სტერეოტიპები. საზოგადოება ფიქრობს, რომ თუ რამე სერიოზულს აკეთებ და ბევრს მუშაობ, არ გაქვს უფლება სხვა საქმის კეთების.
რაც უფრო მეტი ადამიანი ეცდება, დაარღვიოს ეს სტერეოტიპი, მით უფრო მალე დაიმსხვრევა. ჩემი რჩევაა, არასოდეს შეეგუოთ იმას, რაც არ მოგწონთ ან რაც არ შედის თქვენს ინტერესებში. იბრძოლეთ, მნიშვნელოვანი საკითხები განიხილეთ.
რა არის თქვენი წარმატების საიდუმლო?
წარმატება ყველა ადამიანის წარმოსახვაში განსხვავებულია. ყველა ადამიანი ყოველთვის მეტისკენ ისწრაფვის. როგორც ასეთი, წარმატების საიდუმლო შეიძლება ითქვას, არის ის, რომ არ ნებდები, გზაზე ბევრი დაბრკოლება გხვდება, ბევრი ეცდება, ხელი შეგიშალოს, ბევრი იტყვის, რომ გოგო ხარ, უნივერსიტეტში რატომ სწავლობ, ჯობია დაქორწინდე, შეიძლება სერიოზული საქმე არ მოგანდოს, რადგან გოგო ხარ ან სომეხი გოგო ხარ, გააკეთო და გახდე ის, რაც მათ უნდათ, მაგრამ ეს ასე არაა. შენ უნდა იბრძოლო და დაანახო სხვებს ის, რომ შენ გაქვს შენი საკუთარი გზა და გინდა, ამ გზით იარო. დარწმუნებული ვარ, ერთ მშვენიერ დღეს ჩვენ ყველანი წარმატებას მივაღწევთ, თუ ასე ვიფიქრებთ.
რას ურჩევდით გოგონებს, რომლებიც ხშირად იღებენ პასუხებს „არ შეიძლება, არ შეგიძლია“ მხოლოდ იმიტომ, რომ ისინი არ არიან „ძლიერი სქესის“ წარმომადგენლები?
დაამტკიცეთ საპირისპირო, გამოიყენეთ ყველა შესაძლო საშუალება საპირისპიროს დასამტკიცებლად. მიიღეთ ის, რაც გინდათ, აჩვენეთ, რომ შეცდნენ, თუ გსურთ გააკეთოთ რამე, ეს უნდა გააკეთოთ. სიტყვა „არა” ჩემთვის არ არსებობს. ადამიანებს, რომლებიც მიცნობენ ინსტაგრამზე სურათების დათვალიერებისას, შეიძლება ჰქონდეთ ბევრად უფრო სტერეოტიპული აზრი ჩემ შესახებ, მათ, ვინც მიცნობენ ფეისბუქზე, შეიძლება ჰქონდეთ უფრო სერიოზული აზრი ჩემზე, ხოლო ადამიანები, რომლებიც მიცნობენ, ბუნებრივად მიცნობენ. ეს არის ჩვენი ყველაზე დიდი პრობლემა, ნუ გამოვიტანთ მაშინვე დასკვნებს, რაც შეიძლება შემდეგ არასწორი აღმოჩნდეს. მოვუსმინოთ ადამიანებს, იქნებ რა სათქმელი აქვთ?
