Azadlıq anlayışı hər zaman bəşəriyyətimizin əsas problemlərindən biri olub, fərqli idealarla ifadə olunub və bu səbəbdən insanların bu fikirlərlə razılaşa biləcəyi açıq tərif edilə bilməz.
Azadlıq dedikdə mənim başa düşdüyüm hər hansı qısıtlamaya, zorakılığa, şərtlərə məruz qalmadan, düşüncələrimi və davranışlarımı rahat ifadə edə bilmə vəziyyətimdir. Bu anlayış heç kimdən aslı olmadan öz qərarlarımızı sırf öz məsuliyyətimiz ilə müstəqil şəkildə tələb etməmizdən asılıdır.
Bizlərin azadlığı həyatımızın hər zərrəsində özünü əks etdirməlidir, qadın vəya kişi olmamızdan asılı olmayaraq həm cəmiyyətdə həm ailədə söz və davranış azadlığımız mütləq şərtdir. Bizlər fərdi azadlığımız olan dünyada yaşayırıq və hər birimizin fərdi düşüncələri var. Sağlam düşünə biliriksə əgər, deməli söz və davranış haqqımızıda qoruya bilərik cunki bizlər təbiətçə belə yaradılmışıq. Biz 11 yaşında nişanlandırıldığımızda ,15 yaşına toylu düdüklü ər evinə köçdükdə, 9-cu sinifdən çıxıb xaricə işləməyə göndərildikdə və bunu edən valideynlərə və ya fərdlərə qarşı çıxmadıqca elə öz azadlığımıza zərər törədirik. Azadlığı olmayan insan yalnız xaricdən gələn qüvvələrə görə hərəkət edən bir robot kimidir, ətraf mühiti onun qərarlarına düşüncə tərzinə hökümranlıq edir deməkdir. 20-ci əsrdə cəmiyyətimiz bu anlayışa tam fərqli mövqedən baxmağa başladı. Azadlıq, dövrümüzdə əsasəndə cəmiyyətimizdə həqiqi mənasından çox uzaqdır.
Bugünün cəmiyyətində və insanlarında üstünlük təşkil edən güc anlayışı olaraqda ifadə edilə bilər. Belə bir düşüncə var ki mən azadam hər şey edə bilərəm ailəm və ətraf-mühitimin məsləhətlərinə qulaq asmadan istədiyimi edə bilər, istədiyim kimi yaşaya bilərəm, məhz belə düşüncələr ucbatından və bunun düzgün qavrayış olmadığına görə azadlıq kəlməsini tam fərqli və çirkin şəkildə ifadə edir günümüzün insanları.
Hər kəsin istədiyi şeyi etməsini azadlıq saymaq mümkündürmü? Yaxşı, gəlin razılaşaq ki, müəyyən edilmiş çərçivəyə əsasən bir azadlıqdan bəhs olnur. “Mən anayam qızımı erkən yaşda evləndirmək haqqım sayıla bilər axı mən valideyinəm mən qərarlar verə bilərəm” Sizin fikrinizcə bu fərdin azadlıq anlayışı hansı dərəcədə düzgündür?!. “Qurdla quzunun azadlığı tamamilə fərqlidir. İnsan cəmiyyətində hökm sürən anlaşılmazlıqların məğzini də burada axtarmaq lazımdır”. Deməli azadlığa belə bir tərif verməkdə olar. “Azadlıq biz nə başa düşürüksə elə odur”.
Unutmayaq ki, sən azad olmaq istəyirsənsə məsuliyyətlidə olmalısan, sizin azadlığınız başqasına zərər törətmədikcə azadlıq sayıla bilər. Bu çərçivədə azadlığın düşüncə sahəsində əxlaqı normalarda vardır. Düşünərək mən azadam şüarı altında hər zaman sərhədlərimizi bilməli, azadlığımızı belə tələb etməliyik. Son olaraq birşey vurğulamaq istəyirəm, gəlin birlikdə bu gözəlim dünyamızı əxlaqi çərçivələr içərisində azad şəkildə yaşayağın, övladlarımız bastırılmış bir nəsil olmaqdan qurtaraq, artıq azad şəkildə öz fikirlərini deyə bilsinlər, öz seçimlərini edə bilsinlər, öz xəyallarını qura bilsinlər.
Müəllif: Laləzar Həsənova
——————————————————
თავისუფლების გაგება
თავისუფლების კონცეფცია/გაგება ყოველთვის იყო კაცობრიობის ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა, გამოხატული სხვადასხვა იდეალებში. ამიტომაც, მისი ზუსტი მნიშვნელობა ისე მკაფიოდ ვერ განისაზღვრება, რომ ყველამ შეძლოს მისი გაზიარება.
როდესაც ვამბობთ სიტყვას „თავისუფლება“, მე მესმის შემდეგი:
თავისუფლება არის მდგომარეობა, როდესაც თავისუფლად შემიძლია, გამოვხატო ჩემი აზრები და მოქმედებები, ყოველგვარი შეზღუდვების, ძალადობისა და გამოწვევების გარეშე. ეს ნიშნავს იმას, რომ ჩვენ თვითონ მივიღებთ გადაწყვეტილებებს სხვისგან დამოუკიდებლად, ჩვენივე პასუხისმგებლობით.
ჩვენი თავისუფლება უნდა აისახოს ჩვენი ცხოვრების ყველა ნაწილში, იქნება ეს საზოგადოებასა თუ ოჯახში, ქალისა თუ კაცისთვის, სიტყვასა თუ ქცევაში. ჩვენ ვცხოვრობთ ინდივიდუალური თავისუფლების სამყაროში და თითოეულ ჩვენგანს აქვს ინდივიდუალური აზრები. თუ ლოგიკური აზროვნება შეგვიძლია, მაშინ ჩვენი სიტყვები და ქცევაც შეგვიძლია დავიცვათ, რადგან ბუნებრივებად ვართ შექმნილნი
როდესაც 11 წლის ასაკში ვართ დანიშნულნი, როდესაც 15 წლის ასაკში ტაშ-ფანდურით საქმროს ოჯახს ვსტუმრობთ, როდესაც მეცხრე კლასიდან სწავლას გვიტოვინებენ და საზღვარგარეთ სამუშაოდ გვიშვებენ და ამ ჩვენ ამის გამკეთებელ მშობლებს ან სხვა პირებს არ ვეწინაამდეგებით, ე. ი. ზუსტად ჩვენს თავისუფლებას ვაზარალებთ. მშობლები ინდივიდუალური თავისუფლების გარეშე ჰგვანან რობოტებს, რომელიც მოქმედებენ მხოლოდ გარე ძალებზე დამოკიდებულად, რაც ნიშნავს, რომ გარემო დომინირებს მათ ფიქრებზე.
მე -20 საუკუნეში ჩვენმა საზოგადოებამ ამ ტრადიციის გადახედვა სულ სხვა პერსპექტივიდან დაიწყო. თავისუფლების ხანაში კი, ჩვენი საზოგადოება შორს არის თავისუფლების ჭეშმარიტი მნიშვნელობისგან.
ეს შეიძლება, გამოიხატოს ძალაუფლების ცნებაში, რომელიც გაბატონებულია დღევანდელ საზოგადოებაში. არსებობს რწმენა, რომ შემიძლია, გავაკეთო ყველაფერი, შემიძლია გავაკეთო, რაც მსურს, ისე შემიძლია ვიცხოვრო, როგორც მინდა, ოჯახის და გარემოს რჩევის მოსმენის გარეშე, და სწორედ ასეთი აზრებისა და გაუგებრობის გამო, სიტყვა „თავისუფლება“ გაგებულია არასწორად და გამოიყენება სულ სხვა, დამახინჯებული სახით.
ყველას მხრიდან ყველაფრის გაკეთება შეიძლება თუ არა ჩაითვალოს თავისუფლებად? მოდით, შევთანხმდეთ, რომ ჩვენ ვსაუბრობთ თავისუფლებაზე დადგენილი ჩარჩოს შესაბამისად. ”მე დედა ვარ და უფლება მაქვს, ადრეულ ასაკში გავათხოვო ქალიშვილი, რადგან მე ვარ მშობელი და შემიძლია, მივიღო გადაწყვეტილებები!”.
როგორ ფიქრობთ, რამდენად სწორია ამ ადამიანის თავისუფლების კონცეფცია? ”მგლისა და კრავის თავისუფლება სულ სხვაგვარია. საჭიროა, მოძებნოთ ადამიანთა საზოგადოებაში არსებული კონცეპციის არსი. ასე რომ, შესაძლებელია თავისუფლების ასეთი განსაზღვრება – თავისუფლება არის ის, რაც გვესმის, რომ არის”.
გახსოვდეთ, რომ თუ გინდათ, იყოთ თავისუფალი, თქვენ უნდა იყოთ პასუხისმგებელი, რომ თქვენი თავისუფლება თავისუფლებად შეიძლება ჩაითვალოს, სანამ ის ზიანს არ მიაყენებს სხვას. ამ კონტექსტში, თავისუფლება მორალურ ნორმებშია მოქცეული. ფიქრისას, თავისუფლების ცნების ქვეშ, ყოველთვის უნდა იცოდეთ თქვენი საზღვრები, მოითხოვოთ ჩვენი თავისუფლებაც.
და ბოლოს, მსურს, ხაზი გავუსვა ერთ რამეს: მოდით, ვიცხოვროთ ამ მშვენიერ სამყაროში ერთად, თავისუფლად, მორალურ ჩარჩოებში, ისე, რომ ჩვენი შვილები აღარ წარმოადგენდნენ დაჩაგრულ თაობას, რათა მათ თავისუფლად გამოთქვან საკუთარი აზრი, გააკეთონ საკუთარი არჩევანი და ააშენონ საკუთარი ოცნებები.
ავტორი: ლალეზარ გასანოვა
