Məişət zorakılığı şiddətin ən ciddi və geniş yayılmış formalarından biridir. Əksər hallarda məişət zorakılığının qurbanları qadınlardır. Məişət zorakılığı hadisələri ilə bağlı statistikalar reallığı əks etdirmir, çünki qadın qurbanların sayı, ictimailəşdirilən faktların sayından daha çoxdur.
Ailədaxili zorakılıq çox vaxt həm fiziki, həm də emosional olaraq ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olur ki, bu da məhv edici nəticələrə səbəb ola bilər. Dövlətin bu ciddi problemə yanaşması nəinki nəzəri, həm də praktik olaraq çox sərt olmalıdır. Yalnız nəzəriyyə səviyyəsində ciddi bir yanaşma bizə təsirli bir nəticə verə bilməz, çünki bu nəzəri yanaşmanın praktikada tətbiq edilməməsi ilə real və təsirli nəticələr əldə edə bilmərik.
2006 -cı ildə Gürcüstan Parlamenti “Məişət zorakılığının qarşısının alınması, məişət zorakılığı qurbanlarının müdafiəsi və yardımı haqqında” qanunu qəbul etdi. Bundan əlavə, BMT -nin Qadınlara qarşı ayrı -seçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında Konvensiya 22 sentyabr 1994 -cü ildə Gürcüstan Parlamenti tərəfindən ratifikasiya edilmişdir. Ancaq tək bu kifayət deyil. Çünki bu qədər geniş yayılmış zorakılığın kriminallaşdırılması və qanunvericilikdə bu yanaşmaların sərtləşdirilməsi olmasaydı, məişət zorakılığı faktlarını azaltmaq mümkün olmazdı.
2012 -ci ilin may ayında Gürcüstan Cinayət Məcəlləsinə edilən dəyişiklik məişət zorakılığını cinayət saydı. Cinayət Məcəlləsinin 11 -ci maddəsi ailə üzvlərinin dairəsini müəyyən edir və Məcəllədə nəzərdə tutulmuş cinayətlərin siyahısını göstərir, bu halda həmin maddəyə müvafiq istinad edilir. Və Maddə 126 Prima məişət zorakılığının cinayət mahiyyətini aydınlaşdırır və törədilən əməllərə görə məsuliyyət daşıyır.
Buna baxmayaraq, Gürcüstanda bu problem hələ də aktualdır. Əksər hallarda məişət zorakılığına məruz qalan qadınlar çətin vəziyyətə düşmələrinə baxmayaraq hüquq -mühafizə orqanlarına müraciət etmirlər. Bu, məişət zorakılığı hallarına polisin yersiz münasibəti ilə əlaqədardır ki, bu da öz növbəsində zərərçəkənin hüquq -mühafizə orqanlarına inamsızlığına səbəb olur. Məişət zorakılığı qurbanlarının bir hüquq -mühafizə orqanına müraciət etməsi halında, bu cür zorakılıq faktının qarşısının alınacağına və ya hüquq -mühafizə orqanlarının məişət zorakılığı qurbanlarını lazımi səviyyədə qoruyacağına inam və ümid yoxdur.
Məişət zorakılığı ilə bağlı real statistikanı hazırlamaq və reallığa yaxın statistikalar yarada bilmək üçün məişət zorakılığı faktlarının ən azından tam və ya böyük bir hissəsini ortaya çıxarmaq lazımdır. Bunun üçün ən vacib və zəruri şərtlərdən biri də məişət zorakılığı hadisələrinə hüquq -mühafizə orqanları tərəfindən müvafiq cavab tədbirlərinin həyata keçirilməsidir.
Müəllif: Ayhan Həsənov
——————–
არარეალური სტატისტიკა
ოჯახში ძალადობა ძალადობის ერთ-ერთი ყველაზე სერიოზული და გავრცელებული ფორმაა. უმრავლეს შემთხვევაში, ოჯახში ძალადობის მსხვერპლები არიან ქალები. ოჯახში ძალადoბის შემთხვევებთან დაკავშირებული სტატისტიკა არ ასახავს რეალობას, რადგან მსხვერპლი ქალების რაოდენობა უფრო ბევრია, ვიდრე გახმაურებული ფაქტები.
ოჯახში ძალადობა ხშირ შემთხვევაში იწვევს ჯანმრთელობის სერიოზულ გაუარესებას, ფიზიკურ და ემოციურ აშლილობას, რომლიც შეიძლება სავალალო შედეგებით დასრულდეს. ამ სერიოზული პრობლემის მიმართ სახელმწიფოს მიდგომა უნდა იყოს ძალიან მკაცრი, არამხოლოდ თეორიულად, არამედ პრაქტიკაში რეალიცაზიის დონეზეც. მხოლოდ თეორიის დონეზე მკაცრი მიდომა ვერ მოგვცემს ეფექტური შედეგს, რადგან ამ თეორული მიდგომის პრაკტიკაში რეალიზაციის გარეშე ვერ მივიღებთ რეალურ და ეფექტიან შედეგებს.
2006 წელს საქართველოს პარლამენტმა მიიღო კანონი “ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ”. გარდა ამისა საქართველოს პარლამენტის მიერ 1994 წლის 22 სექტემბერს საქართველოს პარლამენტის მიერ რატიფიცირებულია „გაეროს კონვენცია „ქალთა დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ“. მაგრამ მხოლოდ ეს არ არის საკმარისი. რადგან ასეთი მაშტაბურად გავრცელებული ძალადობის კრიმინალიზაციისა და კანონმდებლობაში ამ მიდგომების გამკაცრების გარეშე ვერ იქნებოდა შესაძლებელი ოჯახში ჩადენილი ძალადობის ფაქტების შემცირება.
2012 წლის მაისში, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში შევიდა ცვლილება, რომლის მიხედვითაც მოხდა ოჯახში ძალადობის კრიმინალიზაცია. სსსკ–ის მუხლი 11 პრიმა განსაზღვრავს ოჯახის წევრთა წრეს და მიუთითებს კოდექსით გათვალისწინებულ დანაშაულთა ჩამონათვალზე, რომელთა ჩადენის შემთხვევაში კეთდება შესაბამისი მითითება აღნიშნულ მუხლზე. ხოლო მუხლი 126 პრიმა განმარტავს ოჯახში ძალადობის კრიმინალურ ხასიათს და აწესებს პასუხისმგებლობას ჩადენილი ქმედებისათვის.
მაგრამ მიუხედავად ამისა, საქართველოში აღნიშნული პრობლემა კვლავ მწვავედ დგას. უმრავლეს შემთხვევაში, ოჯახური ძალადობის მსხვერპლი ქალები არ მიმართავენ სამართალდამცავ ორგანოებს, მიუხედავად მათი მძიმე მდგომარეობისა. აღნიშნული კი უკავშირდება პოლიციის მხრიდან ოჯახში ძალადობის შემთხვევებზე არასათანადო რეაგირებას, რაც, ამავდროულად, განაპირობებს მსხვერპლის უნდობლობას სამართალდამცავი ორგანოების მიმართ. ოჯახში ძალადობის მსხვერპლებს არ აქვთ ნდობა და არ იმედი, რომ სამართალდამცავ ორგანოში მიმართვის შემთხვევაში აღნიშნული ძალადობის ფაქტი თავიდან იქნება აცილებული ან სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლები სათანადოდ დაიცავენ ოჯახში ძალადობის მსხვერპლებს.
ოჯახში ძალადობის რეალური სტატისტიკის საწარმოებლად, საჭირო და აუცილებელი პირობაა ოჯახში ძალადობის ჩადენილი ფაქტების სრული ან დიდი ნაწილის მაინც გამოკვეთა, რათა შესაძლებელი გახდეს რეალობასთან ახლოს არსებული სტატისტიკის შექმნა. ამისთვის კი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი და აუცილებელი პირობაა სამართალდამცავი ორგანოების მხრიდან ოჯახში ძალადობის შემთხვევებზე სათანადო რეაგირების განხორცლება.
ავტორი: აიჰან გასანოვი
