Հեղինակ՝ Ջիվան Մկրտչյան
Օրենքի առջև հավասարության, որպես մարդու հիմնավար իրավունքի հաստատումը ունի ծանր պատմական անցյալ: Մի կողմից կոլոնիալիզմը, իսկ մյուս կողմից՝ անհավասար վերաբերմունքը գենդերի, սեռի, կրոնի, ռասայի, մաշկի գույնի և այլ նշաներով վերջնականապես ստեղծեց օրենքի առջև հավասարության իրավունքի կազմավորման և պաշտպանման անհրաժեշտությունը:
Այս ամենի հաշվառմամբ, օրենքի առջև հավասարության սկզբմունքը դարձավ մարդու իրավունքների անբաժան մաս և ամրագրվեց մի շարք համաշխարհային աքտերում, մասնավորապես՝ մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրում, ինչպես նաև՝ ներպետական օրենսդրական աքտերում:
Օրենքի առջև հավասարության պաշտպանման խնդիրն ավելի բուռն է արտահայտված բազմազգ, բազմամշակույթ, բազմալեզու և առհասարակ բազմազան հասարակություններում: Սա նրա համար, որ այսպիսի հասարակությունններում, կողք կողքի ապրում են տարբեր ազգի, կրոնի, ռասայի, մշակույթի, և այլ տարբեր հատկանիշներով մարդիկ, ովքեր ունեն իրենց տարբեր սովորույթները, սովորությունները, ավանդույթները, բարոյական արժեքները և մտածողությունը: Հատկանշական է, որ հաճախ այդ մարդիկ ունեն արմատապես տարբեր վերաբերմունք կոնկրետ հարցերի նկատմամբ՝ կախված նրանց պատմամշակութային զարգացումից և աշխարհագրական դիրքից։ Այսպիսի տարբեր վերաբերմունքները պարարտ հող են ստեղծում նրանց միջև հակասությունների համար: Արդյունքում, կոնկրետ հակասությունների տարբերությունների պայմաններում, ֆոնին նրանց նկատմամբ անհավասար վերաբերմունքը ավելի է բարդացնում հարցը և շերտավորում հասարակությունը, իսկ վատագույն դեպքում ՝ստեղծում հիմք քաղաքացիական բախումների համար:
Միաժամանակ, ցանկացած պետության զարգացմանն ու բարգավաճմանը հասնելու համար անհրաժեշտ է երկրում ունենալ խաղաղ միջավայր։ Զարգացումը և բարգավաճումը բխում է կոնկրետ պետությունում ապրող յուրաքանչյուր մարդու շահերից, քանի որ համընդհանուր բարգավաճումը դրական ազդեցություն է ունենում բոլորի վրա: Հետեւաբար, երկրի զարգացումն ու բարգավաճումը ցանկացած պետության կարևոր շահերից է։
Ելնելով վերը նշված քննարկումից՝ օրենքի առջև անհավասար և խտրական վերաբերմունքը ստեղծում է անկայուն իրավիճակ, քաղաքացիական բախումների հիմք, որն ինքնին խոչընդոտում է երկրի զարգացման ընթացքին և ազգային վտանգ է ստեղծում :
Վրաստանը բազմազգ, բազմակրոն, բազմամշակութային երկիր է, որտեղ դարեր շարունակ կողք կողքի ապրել են տարբեր էթնիկ խմբերի, մշակույթների և կրոնների ներկայացուցիչներ։ Մեզ համար շատ կարևոր է ստեղծել կայուն և բարեկամական միջավայր՝ պաշտպանելու ընդհանուր ազգային շահն ու անվտանգությունը։ Մի կողմից փոքրամասնությունների կարծիքի կիսումը և նրանց քաղաքացիական ինտեգրումը, մյուս կողմից՝ պետության կողմից օրենքի առջև հավասարության իրավունքի գործնական երաշխավորումը պարարտ հող կստեղծի երկրի արագ զարգացման և բարգավաճման համար։
Ուստի օրենքի առջև հավասարության ապահովումը, առաջին հերթին, ազգային անվտանգության բաղկացուցիչ տարր է։
——————-
თანასწორობა როგორც ეროვნული უსაფრთხოება
ავტორი ჯივან მკრტჩიანი
კანონის წინაშე თანასწორობის, როგორც ადამიანების ძირითადი უფლების დამკვიდრებას გააჩნია რთული ისტორიული წარსული. ერთი მხრივ კოლონიალიზმმა, ხოლო მეორე მხრივ უთანასწორო მოპყრობამ გენდერის, სქესის, რასის, კანის ფერის, რელიგიური კუთვნილების და სხვა ნიშნით, საბოლოოდ შეიქმნა კანონის წინაშე ადამიანის თანასწორობის უფლების ჩამოყალიბებისა და დაცვის აუცილებლობა.
აღნიშნულის გათვალისწინებით, ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციისა და სხვა საერთაშორისო თუ შიდასახელმწიფოებრივ საკანონმდებლო აქტებში, კანონის წინაშე თანასწორობა გახდა ადამიანის ძირითადი უფლებების განუყოფელი ნაწილი.
თანასწორობის უზრუნველყოფისა და დაცვის საკითხი უფრო აქტუალურია მულტიკულტურულ, მულტირელიგიურ, მულტიეთნიკურ, და ზოგადად მრავალფეროვან სახელმწიფოებში. ეს იმიტომ, რომ ასეთ სახელმწიფოებში გვერდიგვერდ ცხოვრობენ ბევრი ეთნოსის, რელიგიის, ეროვნების, კულტურის და სხვა განსხვავაბული მახასიათებლების მქონე ადამიანები, რომლებსაც აქვთ თავიანთი განსხვავებული წეს-ჩვეულებები, ადათები, ტრადიციები, მორალური ღირებულებები და აზროვნება. ნიშანდობლივია, რომ ხშირად, აღნიშნულ ადამიანებს აქვთ რადიკალურად განსხვავებული დამოკიდებულება კონკრეტული საკითხებისადმი, რაც დამოკიდებულია მათი ისტორიულ-კულტურულ განვითარებასა და გეოგრაფიულ ადგილმდებარეობაზე. აღნიშნული განსხვავებული დამოკიდებელებები ქმნიან მათ შორის დაპირისპირებების ნაყოფიერ ნიადაგს. აღნიშნული პრობლემა უფრო მწვავედ დგას ისეთ სახელმწიფოებში, სადაც გვერდი-გვერდ ცხოვრობენ განსხვავებული მახასიათებლების მქონე ადამიანები. შედეგად, კონკრეტული სხვაობების ფონზე, მათ მიმართ უთანასწორო მოპყრობა უფრო ართულებს ამ საკითხს და ქმნის საზოგადოების ერთმანეთისგან იზოლირებას, ხოლო უარეს შემთხვევაში – სამოქალაქო დაპირისპირებების საფუძველს (აღნიშნულის საუკეთესო მაგალითია ევროპისა და ისლამური სამყაროს დამოკიდებულებები გამოხატვის თავისუფლებასა და მისი საზღვრებისადმი). ამასთან ერთად, ნებისმიერი სახელმწიფოს განვითარებისა და კეთილდღეობის მისაღწევად, აუცილებელია ქვეყანაში მშვიდობიანი გარემოს არსებობა. განვითარება და კეთილდრეობა არის კონკრეტულ სახელმწიფოში მცხოვრები ნებისმიერი ადამიანის ინტერესი, რადგან საყოველთაო კეთილდღეობა დადებითად მოქმედებს ყველა მათგანზე. შესაბამისად, ქვეყნის განვითარება და კეთილდრეობა არის ნებისმიერი სახელმწიფოს ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ინტერესი.
ზემოაღნიშნული მსჯელობიდან გამომდინარე, კანონის წინაშე უთანასწორო და დისკრიმინაციული მოპყრობა ქმნის არასტაბილურ მდგომარეობას, სამოქალაქო დაპირისპირების საფუძველს, რომელიც თავისთავად აფერხებს ქვეყნის განვითარების პროცესს.
საქართველო არის მულტიეთნიკური, მულტირელიგიური, მულტიკულტურული ქვეყანა, სადაც საუკუნეების განმავლობაში გვერდიგვერდ ცხოვრობენ სხვადასახვა ეთნოსის, რელიგიის კულტურის წარმომადგენლები. ჩვენთვის მეტად მნშვნელოვანია, საერთო ეროვნული ინტერესისა და უსაფრთხოების დასაცავად სტაბილური და მეგობრული გარემოს შექმნა. ერთი მხრივ, უმცირესობათა აზრის გაზიარება და მათი სამოქალაქო ინტეგრაცია, და მეორე მხრივ – სახელმწიფოს მიერ კანონის წინაშე თანასწორობის უფლების პრაქტიკული უზრუნველყოფა შექმნის ქვეყნის სწრაფი განვიტარების ნიადაგს.
ამიტომაც, კანონის წინაშე თანაწორობის უზრუნვეყოფა, უპირველეს ყოვლისა, წარმოადგენს ეროვნული უსაფრთხოების შემადგენელ ელემენტს.
