Marika Tsivtsivadze’s case is one of the most horrifying stories of the recent past. Ilia University lecturer was at work when her ex-husband killed her with a firearm, and afterwards committed suicide.
On July 8, 2021, the European Court of Human Rights in Strasbourg, found a joint violation of Articles 2 (right to life) and 14 (prohibition of discrimination) of the European Convention on Human Rights in the case of Tkhelidze v. Georgia. The court ordered the State to pay the applicant EUR 35,000 in respect of non-pecuniary damage.
Marika Tsivtsivadze was a victim of systematic verbal and physical violence and threats from her factual husband. She informed the law enforcement bodies about the threats at least 11 times in 2014 and asked for help, although in vain. On October 17, 2014, her factual husband visited her at work, where she was conducting a lecture, asked her to talk to him, killed her on the spot with a firearm, after which he committed suicide also on the spot.
The organization “Sapari” was defending the interests of the mother of the deceased, Taliko Tkhelidze.
The organization repeatedly appealed to the relevant agencies to investigate the inaction of the police, this time also in vain. On April 13, 2017, the organization, on behalf of Marika Tsivtsivadze’s mother, applied to the European Court of Human Rights.
The Strasbourg court criticized the state for inaction and found a violation of the right to life, with discriminatory motives. This inaction is assessed as a “double failure” (§47), as the violation was found in both the material and procedural parts of the right to life.
This is a landmark case, as it is the first femicide case against Georgia, which was reviewed by the Strasbourg court and in which it found violations. In addition, the present case is the first in the case-law of the Strasbourg court where discrimination in domestic crime was established in respect of both the material and procedural aspects of the violation of the right to life.
With regard to the violation of the material part of the right to life, the Court notes that “the general and discriminatory passivity of law enforcement agencies in relation to allegations of domestic violence, of which this case was a perfect illustration, created a climate conducive to a wider proliferation of violence against women” (§51). In addition, the Court held that ‘the law enforcement agencies had shown persistent failure to take steps which had a real potential to reverse the tragic outcome and mitigate the damage caused’ (§ 57). Consequently, the court directly linked the inaction of the law enforcement agencies to the fact that the systematic violence against Marika Tsivtsivadze later ended with her murder.
However, given that local law enforcement bodies were aware of / should have been aware of the high risk the victim faced in case of their non-fulfilment of police obligations, the court held that their negligence was more than a simple mistake or carelessness. The decision states that due to the discriminatory connotation of violence against women, “it was necessary to explore whether the inaction of the police was motivated by gender-discriminatory and biased motives.” Since this did not take place, the court also found a violation of the procedural aspect of the right to life (§60).
Today, Sapari held a press conference regarding the above-mentioned case.
Details of the decision of the European Court of Human Rights can be found here
Sapari was litigating the case with the support of USAID / PROLoG.
საფარმა ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში მარიკა წივწივაძის საქმე მოიგო
მარიკა წივწივაძის საქმე უახლოესი წარსულის ერთ-ერთი ყველაზე შემზარავი ამბავია. ილიაუნის ლექტორი სამსახურში ყოფილმა ქმარმა ცეცხლსასროლი იარაღით მოკლა, შემდეგ კი თავი მოიკლა.
2021 წლის 8 ივლისს, სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ, საქმეზე “თხელიძე საქართველოს წინააღმდეგ”, დაადგინა ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-2 (სიცოცხლის უფლება) და მე-14 (დისკრიმინაციის აკრძალვა) მუხლების დარღვევა ერთობლივად. სასამართლომ სახელმწიფოს დააკსირა განმცხადებლის სასარგებლოდ 35 000 ევროს ანაზღაურების ვალდებულება, არამატერიალური ზიანის სახით.
მარიკა წივწივაძე იყო ფაქტობრივი მეუღლის მხრიდან სისტემატური ვერბალური და ფიზიკური ძალადობისა და მუქარის მსხვერპლი. მან სამართალდამცავ ორგანოებს არსებული საფრთხეების შესახებ 2014 წელს სულ მცირე 11-ჯერ აცნობა და ითხოვა
დახმარება, თუმცა – უშედეგოდ.
2014 წლის 17 ოქტომბერს, ფაქტობრივმა მეუღლემ მას სამსახურში მიაკითხა, სადაც იგი ლექციას ატარებდა, დალაპარაკება სთხოვა, იგი ადგილზე მოკლა ცეცხლსასროლი იარღით, რის შემდეგაც ადგილზევე მოიკლა თავი.
გარდაცვლილის დედის თალიკო თხელიძის ინტერესებს იცავდა ორგანიზაცია “საფარი”.
ორგანიზაციამ არაერთხელ მიმართა შესაბამის უწყებებს პოლიციელების უმოქმედობაზე გამოძიების მოთხოვნით, თუმცა, ამჯერადაც უშედეგოდ. 2017 წლის 13 აპრილს, ორგანიზაციამ, მარიკა წივწივაძის დედის სახელით, მიმართა ადამიანის უფლებათა
ევროპულ სასამართლოს.
სტრასბურგის სასამართლომ სახელმწიფოს უმოქმედობა გააკრიტიკა და დაადგინა სიცოცხლის უფლების დარღვევა, დისკრიმინაციული მოტივებით. ეს უმოქმედობა შეფასებულია, როგორც “ორმაგი კრახი’”(§47), რამდენადაც დარღვევა დადგინდა
სიცოცხლის უფლების როგორც მატერიალურ, ისე პროცედურულ ნაწილში.
მოცემული საქმე პრეცედენტული მნიშვნელობისაა, რამდენადაც წარმოადგენს ფემიციდის პირველ საქმეს საქართველოს წინააღმდეგ, რომელზეც იმსჯელა და დარღვევები დაადგინა სტრასბურგის სასამართლომ. გარდა ამისა, მოცემული საქმე სტრასბურგის
სასამართლოს პრაქტიკაში პირველია, როდესაც ოჯახურ დანაშაულზე დისკრიმინაცია დადგინდა სიცოცხლის უფლების დარღვევის როგორც მატერიალურ, ისე პროცედურულ ნაწილთან მიმართებით.
სიცოცხლის უფლების მატერიალური ნაწილის დარღვევასთან დაკავშირებით, სასამართლო აღნიშნავს, რომ “სამართალდამცავი ორგანოების ზოგადმა და დისკრიმინაციულმა პასიურობამ ოჯახში ძალადობის ბრალდებებთან მიმართებით, რისი სრულყოფილი ილუსტრაციაც იყო ეს საქმე, შექმნა ქალთა მიმართ ძალადობის უფრო ფართოდ გავრცელების ხელშემწყობი კლიმატი” (§51). ამასთან, სასამართლომ დაასკვნა, რომ ‘სამართალდამცავმა ორგანოებმა აჩვენეს მუდმივი მარცხი, განეხორციელებინათ ის ნაბიჯები, რომლებსაც ტრაგიკული შედეგის შეცვლისა და მიყენებული ზიანის შემსუბუქების რეალური შესაძლებლობა ჰქონდა” (§57).
შესაბამისად, სასამართლომ სამართალდამცავი ორგანოების უმოქმედობა პირდაპირ დაუკავშირა იმ ფატს, რომ მარიკა წივწივაძის მიმართ განხორცილებული სისტემატური ძალადობა მოგვიანებით მისი მკვლელობით დასრულდა.
ამასთან, იმის გათვალისწინებით, რომ ადგილობრივმა სამართალდამცავმა ორგანოებმა იცოდნენ/უნდა სცოდნოდათ იმ მაღალი რისკის შესახებ, რის წინაშეც იდგა მსხვერპლი მათ მიერ საპოლიციო ვალდებულებების შეუსრულებლობის შემთხვევაში, სასამართლომ მიიჩნია, რომ მათი დაუდევრობა იყო უფრო მეტი, ვიდრე უბრალო შეცდომა ან წინდაუხედაობა. გადაწყვეტილებაში აღნიშნულია, რომ ქალთა მიმართ ძალადობასთან დაკავშირებული დისკრიმინაციული კონოტაციიდან გამომდინარე, “აუცილებლად უნდა გამორკვეულიყო, ხომ არ იყო პოლიციის უმოქმედობა გინპირობებული გენდერულად დისკრიმინაციული და მიკერძოებული მოტივით”. ვინაიდან ეს ასე არ მომხდარა, სასამართლომ დაადგინა სიცოცხლის უფლების პროცედურული ასპექტის დარღვევაც (§60).
დღეს საფარმა ზემოაღნიშნულ საქმესთან დაკავშირებით პრესკონფერენცია გამართა.
ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოს გადაწყვეტილების დეტალები შეგიძლიათ, იხილოთ აქ.
“საფარი” აღნიშნულ საქმეს USAID/PROLoG-ის მხარდაჭერით აწარმოებდა.
