Hər il ölkəmizdə məişət zorakılığının qurbanlarının sayı artmaqda davam edir. Ailədaxili münaqişələr ailə üzvlərinin psixologiyasına bir başa ciddi təsir göstərir,bunun böyük fəsadlarını ən çox həmin ailələrdə böyüyən uşaqlar çəkir. Araşdırmalara əsasən dünyada hər 5 uşaqdan biri zorakılığa məruz qalır. Xüsusilə əgər ana uşağın gözü qarşısında atası tərəfindən döyülür və təhqir olunursa uşaqda ataya və anaya qarşı münasibət tamamilə dəyişir, bu cür faktlar nəinki uşaqların indiki, eləcə də onların gələcək həyatlarında öz mənfi təsirini biruzə verir. 2017-2018 və 2019 illərdə aparılmış tədqiqatlar göstərir ki, ailədə zorakılığın ən çox yayılmış növü psixoloji zorakılıqdır. Son üç ilin statistik göstəricisi (2017 – ci il 4176 nəfər, 2018-ci il 7109 nəfər, 2019-cu il 9445 nəfər) təsdiq edir ki, ailədə psixoloji
zorakılıq qurbanlarının sayı illər keçdikcə artmaqdadır. Valideyinlər arasında baş verən münaqişələrin qurbanı 6 aylıq körpə, 6 yaşlı uşaq və eyni zamanda 16 yaşlı yeniyetmə də ola bilər.
Məişət zorakılığının uşaqlarda yaratdığı fəsadlarla bağlı araşdırma aparan London Universiteti və Anna Fred adlı mərkəzin alimlərinin gəldikləri nəticəyə görə, məhz bu cür uşaqlarda yetkinlik dövrünə çatarkən müxtəlif psixi xəstəliklər, depressiv hallar, nevrozlar müşahidə olunur. Belə uşaqların ümid yeri qalmır, diqqətsiz, qayğısız olurlar. Onlar şəxsiyyət kimi formalaşa bilmirlər.
Başqa cür isə, uşaqlarda aqressiya yaranır, cəmiyyət inteqrasiya ola bilmir, ətraflarındakı insanlarla ünsiyyət qurmaqda çətinlik çəkirlər. Elə buna görə də belə uşaqlar sağlam düşünə bilmir, həmyaşıdları ilə aqressiv davranır, kobud hərəkətlər nümayiş etdirir və şiddətə meyilli olurlar. Qurban olan uşaqların böyüdükdə də öz ailələrində bu cür davranışların davam etdirməsi ehtimalı az deyil. Sosial elmlər doktoru, “Ev” qeyri – hökumət təşkilatı Qadın Məsləhət Mərkəzinin rəhbəri Rusudan Pxakadze, birinci kanalda “ Maka Tsintsadze ilə hazırkı mövzu “ verlişinə səfəri zamanı :
“Zorakı ilə qurban arasında fərq qoymaq çətindir, çünki zorakılıq qurbanı daha sonra özü zorakılıq törədənə çevrilə bilər, həyat yoldaşına, uşaqlarına və başqalarına qarşı şiddət göstərə bilər. Bu çox mürəkkəb və iç-içə bir sistemdir “ – bildirmişdi.
Axı uşaq valideynləri nümunə sayırlar, ata ananı döyürsə, hörmət etmirsə, deməli ana pisdir, o da anaya qarşı hörmətsizlik edə bilər və ya o da böyüdükdə yoldaşını döyə bilər, təhqir edə bilər. Bütün bunların hamısı ailədaxili münasibətlərdən qaynaqlanır.
Ailənin təməli necə qurulursa uşaqlar da elə böyüyür, ailədə valideynlərdən görüb– götürür. Uşaqlar bizim gələcəyimizdir, onları qoruyaq , izin verməyək ki, onlar mənasız dava – dalaşların , söz – söhbətlərin qurbanlarına çevrilsinlər. Unutmayaq ki, hər bir uşağın qayğıya, mehriban və xoşbəxt ailəyə hər zaman ehtiyacı var!
Müəllif: Dilarə Təhməzova
—————————-
ოჯახური ინციდენტების მსხვერპლი
ყოველ წელს ჩვენს ქვეყანაში ოჯახში ძალადობის მსხვერპლების რაოდენობის მატება გრძელდება. ოჯახური ინციდენტები ოჯახის წევრების ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე პირდაპირ სერიოზულ გავლენას ახდენს, ამის გამო ყველაზე დიდი ხარვეზები კი ფიქსირდება მსგავს ოჯახებში გაზრდილ ბავშვებში.
კვლევები აჩვენებს, რომ მსოფლიოში ყოველი მე-5 ბავშვი ძალადობის მსხვერპლია. ეს განსაკუთრებით ისეთ შემთხვევებში ხდება, როდესაც დედა ბავშვის თვალწინ მამის მხრიდან ძალადობას და შეურაცხყოფას განიცდის. ამ დროს, ბავშვის დამოკიდებულება დედისა და მამის მიმართ სრულიად იცვლება. მსგავსი ფაქტები ბავშვების არამხოლოდ მიმდინარე, არამედ მომავალ ცხოვრებაზეც ახდენს გავლენას.
2017-2018 და 2019 წლების კვლევების მიხედვით, ოჯახში ძალადობის ყველაზე გავრცელებული ფორმა ფსიქოლოგიური ძალადობაა. სამი წლის სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით, 2017 წელს 4176-მა, 2018 წელს – 7109-მა და 2019 წელს – 9445-მა ადამიანმა განიცადა ძალადობა. ეს იმას ადასტურებს, რომ წლიდან წლამდე ეს რაოდენობა იზრდება. მშობლებს შორის არსებული ძალადობის მსხვერპლი კი შეიძლება გახდეს როგორც 6 თვის ჩვილი, ასევე – 6 წლის ბავშვი და 16 მოზარდი.
ოჯახში ძალადობის მსხვერპლ ბავშვებში არსებულ პრობლემებზე მომუშავე ლონდონის უნივერსიტეტის პროფესორის ანნა ფრედის კვლევის მიხედვით, მოზარდობის ასაკში ზუსტად ასეთ ბავშვებში რიგი ფსიქიკური დაავადებები, ნევროზი, დეპრესიული მდგომარეობა და სხვა მრავალი პრობლემა აღინიშნება. ასეთ ბავშვებს აღარ რჩებათ იმედი, რჩებიან ყურადღებისა და ზრუნვის გარეშე. შესაბამისად, მათი პიროვნებად ჩამოყალიბების პროცესი ფერხდება.
გარდა ამისა, ასეთ ბავშვებში შეიმჩნევა ძლიერი აგრესია, ისინი ვერ ინტეგრირდებიან საზოგადოებაში, გარშემო მყოფებთან ვერ შედიან კომუნიკაციაში. ზუსტად ამიტომაც, ასეთი ბავშვები ვერ აზროვნებენ ჯანსაღად, თანატოლების მიმართ აგრესიას გამოხატავენ, უხეშად იქცევიან და ძალადობისკენ არიან მიდრეკილნი. მომავალში, მსხვერპლი ბავშვების მოძალადედ გადაქცევის ალბათობაც დიდია.
”ძნელია მოძალადისა და მსხვერპლის გარჩევა, რადგან ძალადობის მსხვერპლს შეუძლია, შემდეგ თავად გახდეს დამნაშავე, ძალადობის გამოყენებით მისი მეუღლის, შვილების და სხვათა მიმართ. ეს არის ძალიან რთული და ურთიერთდაკავშირებული სისტემა ”, – ამბობს რუსუდან ფხაკაძე, სოციალურ მეცნიერებათა დოქტორი, არასამთავრობო ორგანიზაცია “სახლის” ქალთა საკონსულტაციო ცენტრის ხელმძღვანელი, პირველი არხის გადაცემაში “აქტუალური თემა მაკა ცინცაძესთან ერთად” სტუმრობისას.
ბავშვები ხომ მსობლებს იღებს მათთვოს სამაგალითოდ. თუ მამა ფიზიკურად ძალადობს დედაზე და პატივს არ სცემს მას, მაშინ დედა „ცუდია“, მას დედის პატივისცემა არ შეუძლია, ან როდესაც ის გაიზრდება, შეუძლია, სცემოს და შეურაცხყოს მეუღლე. ეს ყველაფერი საოჯახო ურთიერთობებიდან მომდინარეობს.
ბავშვები იზრდებიან ისე, როგორც ოჯახის ფუნდამენტი შენდება და ისინი მშობლებისგან სწავლობენ. ბავშვები ჩვენი მომავალია, ჩვენ უნდა დავიცვათ ისინი, არ დავუშვათ, რომ ისინი გახდნენ უაზრო ჩხუბის, ჭორების მსხვერპლნი.
ნუ დაგვავიწყდება, რომ ყველა ბავშვს ყოველთვის სჭირდება მზრუნველი, მოსიყვარულე და ბედნიერი ოჯახი!
ავტორი: დილარა ტახმაზოვა
