Cenevrə (2021-ci ilin 11 noyabrı) – BMT-nin Qadın Hüquqları Komitəsi müəyyən edib ki, Gürcüstan qadına qarşı gender əlaməti və ləyaqət adı ilə törədilmiş zorakılıqla bağlı istintaqı və hüquqi təqibi təmin edə bilməyib. Həmin halda qadını ailə üzvləri, azyaşlı övladlarının gözü qarşısında şiddətli şəkildə döyüblər və bu onun ölümünə səbəb olmuşdu.

Qanun pozuntusu barədə bu gün yayımlanmış fikirlərdə, Qadın diskriminasiyasının qarşısının alınması komitəsi (CEDAW) Gürcüstan hakimiyyətinin qurban, Xanım Ceyranovanın ailə üzvlərini həbs etməməsi və məsuliyyətə cəlb olunmadıqları faktına görə, öz təəssüfünü bildirir. Məhz həmin ailə üzvləri onu huşunu itirənə qədər döyüblər və bu onun qohumlarının yanına qayıtması qərarına görə baş verib. Bundan sonra qadını ölmüş vəziyyətdə tapıblar.

Komitə Ceyranovanın iki övladının şikayətini müzakirə etdikdən sonra nəticələri yayımlayıb. Onun övladları, anaları dünyasını dəyişəndə 11 və 7 yaşında idilər.

Ceyranovanı, etnik azərbaycanlı və Gürcüstan vətəndaşını, qohumları ərinə xəyanət etməkdə ittiham edirdilər. 2014-cü ilin 16 sentyabrında ərinin üç qohumu ona hücum edib və onu bütün kənddə sürükləyiblər, elə şiddətli döyüblər ki, qadın bir neçə dəfə huşunu itirib.

Həmin gecə, kənd müvəkkili və polis əməkdaşlarə qurbanın atasını evə çağırıblar. Orada atanı ağlayan qadın qarşılayıb və yardım istəyirmiş. Çünki ailə üzvləri onu siçan dərmanı ilə özünü zəhərləməyə məcbur edirmişlər. Nə qohumları həbs ediblər, nə də qadını xəstəxanaya aparıblar. Həmin gecə, kənd müvəkkili qadını ailəsindən uzaqlaşdırıb, amma səhər anasına qaytarıb. Növbəti gün Ceyranovanın anası onu ölmüş vəziyyətdə tapıb: cəsəd bağçanın talvarında kəndirdən asılı imiş.

Ceyranovanın cəsədini hazırlayan mollalar deyib ki, onun paltarı qanlı idi və şahidin ifadəsinə görə, o, “ölənə qədər döyülmüşdü”.

Ancaq polis yerində məhkəmə tibbi ekspertizası aparmayıb. Çünki ailə bundan imtina edib.

İstintaq başlayıb, ancaq iş tez zamanda bağlanıb. Prokurorluq nəticə çıxarıb ki, qurban intihar edib. Onların sözlərinə görə,o,  özünün “utandırıcı” və “əxlaqsız” hərəkətinə görə bunu edib.

“Xanım Ceyranova etnik mənşəli idi və polis, məhkəmə sisteminin stereotipli yanaşması ilə əlaqədar olaraq çarpaz diskriminasiya qurbanı”- komitə üzvü Genoveva Tişeva bildirib.

“Gürcüstan hakimiyyəti xanım Ceyranovanı gender zorakılığından müvafiq şəkildə müdafiə etsəydi o, bu gün sağ olardı”- o, qeyd edib.

Komitə müəyyən edib ki, Gürcüstan Ceyranovaya qarşı diskriminasiyanın qarşısının alınması üçün effektiv müdafiəni təmin edə bilməyib və bütün müvafiq ölçülər götürməyib. O, həmçinin, nəticə çıxarıb ki, Gürcüstan qurbana hücum etdiyinə və onun ölümünə görə, məsuliyyət daşıyan şəxsəri araşdırmaq və cəzalandırmaq öhdəliyini də pozub.

Komitə GürcüstanıCeyranovanın işi ilə əlaqədar  sürətli, əsaslı və müstəqil istintaq aparmağa və məsuliyyətli şəxsləri cəzalandırmağa çağırıb. O Gürcüstandan müvafiq reparasiyanı təmin etməyi, həmçininin, adekvat kompensasiya ödəməyi, rəsmi şəkildə xanım Ceyranovanın övladlarından üzr istəməyi tələb edib. Komitə Gürcüstanı bütün qanunvericilikləri, siyasəti və ailə zorakılığına aid tədbirləri təmin etsin. Eləcə də ləyqət adı ilə törədilmiş qoraklığı əhatə etsin. Bundan əlavə, komitə iştirakçı dövlətdən qadınların yaşam hüququ və onların şiddətdən azad edilməsini təmin etmək üçün ölçüləri gücləndirməyi tələb edib. Ləyaqətin qorunmasına əsaslanan normaların qüvvədə olduğu, təcrid edilmiş, qapalı mövzulara diqqət yetirməklərini istəyib.

ხანუმ ჯეირანოვას საქმის შესახებ გაეროს ქალთა კომიტეტმა გადაწყვეტილება გამოაქვეყნა

ჟენევა (2021 წლის 11 ნოემბერი) — გაეროს ქალთა უფლებების კომიტეტმა დაადგინა, რომ საქართველომ ვერ უზრუნველყო გამოძიება და სამართლებრივი დევნა ქალის მიმართ გენდერული ნიშნით და ღირსების სახელით ჩადენილ ძალადობასთან დაკავშირებით, რომელიც სასტიკად სცემეს ოჯახის წევრებმა მცირეწლოვანი შვილების თვალწინ, რამაც მისი სიკვდილი გამოიწვია.

კანონდარღვევის შესახებ დღეს გამოქვეყნებულ მოსაზრებებში, ქალთა დისკრიმინაციის აღმოფხვრის კომიტეტი (CEDAW) გამოხატავს წუხილს იმ ფაქტის გამო, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ ვერ უზრუნველყო მსხვერპლი ხანუმ ჯეირანოვას ოჯახის წევრების დაკავება და პასუხისგებაში მიცემა, რომლებმაც იგი უგონო მდგომარეობამდე სცემეს და ასევე მისი ნათესავებთან დაბრუნების გადაწყვეტილების გამო, რის შემდეგაც ქალი გარდაცვლილი იპოვეს.

კომიტეტმა გამოაქვეყნა დასკვნები ჯეირანოვას ორი შვილის საჩივრის განხილვის შემდეგ, რომლებიც 11 და 7 წლის იყვნენ, როდესაც მათი დედა გარდაიცვალა.

ჯეირანოვას, ეთნიკურად აზერბაიჯანელსა და საქართველოს მოქალაქეს, ნათესავები ქმრის ღალატში ადანაშაულებდნენ. 2014 წლის 16 სექტემბერს მას თავს დაესხა ქმრის სამი ნათესავი, რომლებმაც იგი მთელ სოფელში ათრიეს და ისე სასტიკად სცემეს, რამ ქალმა რამდენჯერმე დაკარგა გონება.

იმ ღამეს სოფლის გამგებელი და პოლიციის თანამშრომლები მსხვერპლის მამის სახლში გამოიძახეს, სადაც მათ დახვდა ატირებული ქალი, რომელიც შველას ითხოვდა, რადგან ოჯახის წევრები ვირთხის შხამით თავის მოწამლვას აიძულებდნენ. არც ნათესავები დააკავეს და არც ქალი გადაიყვანეს საავადმყოფოში. იმ ღამით სოფლის გამგებელმა ქალი ოჯახს გაარიდა, მაგრამ დილით დედას დაუბრუნა. მეორე დღეს ჯეირანოვას დედამ იგი გარდაცვლილი იპოვა: ცხედარი თოკზე ეკიდა ბაღის ფარდულში.

მოლებმა, რომლებმაც ჯეირანოვას ცხედარი მოამზადეს, თქვეს, რომ მისი ტანსაცმელი სისხლით იყო გაჟღენთილი და მოწმის ჩვენებით ის „სიკვდილამდე ნაცემი“ იყო.

თუმცა, პოლიციას არ ჩაუტარებია ადგილზე სასამართლო სამედიცინო ექსპერტიზა, მას შემდეგ რაც ოჯახმა აღნიშნულზე უარი განაცხადა.

გამოძიება დაიწყო, მაგრამ საქმე მალევე დაიხურა. პროკურატურამ გამოიტანა დასკვნა, რომ მსხვერპლმა თვითმკვლელობა ჩაიდინა, მათი თქმით, საკუთარი “სამარცხვინო” და “უკადრისი“ საქციელის გამო.

„ქალბატონი ჯეირანოვა გახდა ეთნიკურ კუთვნილებასთან და პოლიციისა და სასამართლო სისტემის სტერეოტიპულ დამოკიდებულებებთან დაკავშირებული ჯვარედინი დისკრიმინაციის მსხვერპლი “, – განაცხადა კომიტეტის წევრმა გენოვევა ტიშევამ.

„საქართველოს ხელისუფლებას სათანადოდ რომ დაეცვა ქალბატონი ჯეირანოვა გენდერული ძალადობისგან, იგი დღეს ცოცხალი იქნებოდა“, – დასძინა მან.

კომიტეტმა დაადგინა, რომ საქართველომ ვერ უზრუნველყო ეფექტური დაცვა და არ მიიღო ყველა შესაბამისი ზომა ჯეირანოვას მიმართ დისკრიმინაციის აღმოსაფხვრელად. მან ასევე დაასკვნა, რომ საქართველომ დაარღვია ვალდებულება გამოიძიოს და დასაჯოს მსხვერპლზე თავდასხმისა და მის გარდაცვალებაზე პასუხისმგებელი პირები.

კომიტეტმა მოუწოდა საქართველოს ჩაატაროს სწრაფი, საფუძვლიანი და დამოუკიდებელი გამოძიება ჯეირანოვას გარდაცვალების საქმესთან დაკავშირებით და დასაჯოს პასუხისმგებელი პირები. მან საქართველოსგან მოითხოვა შესაბამისი რეპარაციის უზრუნველყოფა, მათ შორის ადეკვატური კომპენსაციის გადახდა და ასევე ოფიციალური ბოდიშის მოხდა ქ-ნი ჯეირანოვას შვილებისთვის. კომიტეტმა მოუწოდა საქართველოს უზრუნველყოს, რომ ყველა კანონმდებლობა, პოლიტიკა და ღონისძიება, რომელიც ეხება ოჯახურ ძალადობას, ასევე მოიცავდეს ღირსების სახელით ჩადენილ ძალადობას. გარდა ამისა, კომიტეტმა მოსთხოვა მონაწილე სახელმწიფოს გააძლიეროს ზომები ქალთა სიცოცხლის უფლებისა და მათი წამებისგან თავისუფლების უზრუნველსაყოფად, და ყურადღება გაამახვილოს იზოლირებულ, დახურულ თემებზე, სადაც ღირსების დაცვაზე დაფუძნებული ნორმები მოქმედებს.