Vəziyyət hər gün o qədər mürəkkəbləşir ki, yeni bir dalğa yəqin ki, yalnız üfüqdədir – beşinci, altıncı, yeddinci… Dünyanın hər ölkəsində belədir. Bu dalğalara müxtəlif hadisələr səbəb ola bilər. Ancaq “super yoluxucu” tədbiri, virusun yeni və daha yoluxucu bir versiyasının dünyaya yayılması olacaq. Ötən əsrə nəzər salsaq, uğurlu bir peyvənd proqramı sayəsində 1977 -ci ilə qədər suçiçəyi bütün dünyada məhv edildi.

Bu vəziyyət pandemiya haqqında nə deyir?

Cavabsız suallar çoxdur. Xəstəliyin mövcudluğundan daha çox əhali üçün vurduğu ziyandır. Nə vaxt COVID-19-un zərəri kifayət qədər aşağı düşəcək? Pandemiya heç bitəcəkmi?

Bu sualın qısa cavabı belədir: Bəli, bitəcək – və məhs kifayət qədər sayda insan peyvən olunandan sonra bitəcək və peyvəndin effektivliyi, keçən əsrdə olduğu kimi, insanları qorumağa davam edəcək. Təəssüf ki, bu mərhələdə qeyd olunana nail olmaq üçün əhalinin tam olaraq neçə faizini peyvənd olunması lazım olduğunu əvvəlcədən demək çətindir.

Pandemiyanın sonu

Bu böyük bir həcmlər baş verməyəcək. Səbirlə gözləməlu olduğumuz, virusun tədricən yox olmasıdır. Dalğalar davam edə və hətta miqyasda da arta bilər, ancaq universal peyvəndlə ölüm azalacaq və ciddi xəstəliklər virusun fonunda daha az təhlükəli olacaq.

Tibb tarixçiləri Erika Çarters və Kristina Heitmenin dediyi kimi, xəstəlik insanların gündəlik həyatına daxil olduqdan sonra və endemik (daxili) hala çevrildikdən sonra epidemiyalar sona çatır.

Viruslar, xəstəliklər sonradan yavaş -yavaş epidemiyaya çevrildikdən sonra pandemiyaya çevrildikləri üçün insanlarda səbəb olduqları biotibbi zərər kifayət qədər azaldıqdan sonra bitmiş sayılırlar. Başqa sözlə desək, virusdan ağır xəstələnəndə insan sayı azaldıqda, pandemiyanın təsiri də azalmış olur.

Hal-hazırda həyatı təhdid edən xəstəliklər fonunda hərəkət edən virusun gücünü azaltmaqda çox təsirli olan bir çox peyvənd var. Peyvənd edilən insanların böyük əksəriyyəti üçün COVID-19 yüngül bir soyuq dəymədən fərqlənmir.

Bir infeksiyanın sonrarı mərhələlərində belə, bütün əhali tam peyvənd olunarsa, xəstəliyin biotibbi zərərləri o qədər aşağı olacaq ki, epidemiya məhz o vaxt bitməyə başlayacaq.

Bu yoldan nə qədər uzağıq?

Bu sualın cavabı hansı ölkədə yaşamağımızdan asılıdır.

İlk çatışmazlığa baxmayaraq, hazırda ölkəmizdə tələbatı ödəmək üçün kifayət qədər peyvənd var. Ancaq indi ölkəmiz böyük bir problemlə üz -üzədir: kifayət qədər insan peyvənd olunmaq istəmir.

Dezinformasiya və peyvənd əleyhinə təbliğatın/propaqandanın qurbanı olan insanlar, əslində həyat xilas edən xüsusiyyətli peyvəndi etdirməkdən qorxurlar. Çox vaxt faciə ilə başa çatır. Təəssüf ki, səbəbli əlaqələrə dair yaxşı bir dəlil olmasa da, insanların asanlıqla bu təbliğata məruz qalması olduqca təbiidir.

Əminliklə deyə biləcəyimiz yeganə şey odurki, həm tədqiqatlar, həm də geniş miqyaslı nəşrlər, peyvəndin insanların sağlamlağı üçün faydalı, xəstəxanaya yerləşdirilmə və ölmə ehtimalını əhəmiyyətli dərəcədə azaltdığını göstərdi və əlavə olaraq, bütün standart dərman təhlükəsizliyi tədbirləri ilə insan üçün zərərli olmadığını göstərdi.

Artıq COVİD-19-un qurduq yerə yox olamayacağına və bu epidemiyaya son qoymağın, virusun bizə vurduğu böyük ziyanı dayandırmağın yeganə həlli yolunun sadəcə bizim əllimizdə olduğunu qəbul etməliyik.

Ölümü dayandırmağın, virusdan əziyyət çəkən insanların sayını azaltmağın, ənənəvi qaydada olan həyata qayıtmağın yeganə yolu, mümkün qədər çox insanın peyvənd olunması və bunun ən tez zamanda təmin edilməsidir.