Müəllif: Gülgün Məmmətxanova

Əziz oxucular, qadına qarşı şiddət tək bizim cəmiyyətdə var desəm bu, eynən qatıq ağ deyil qaradır məsəlinə oxşayar. Amma desəm ki, bizim cəmiyyətdə “dəmir qadınlar” var, burada artıq qatığın ağlığına məni inandırmayın.

Tələbəyəm və ayda bir-iki dəfə kəndə qayıdıram. Hər gələndə məhəllə qadınları ətrafıma yığılar və məndən tələbəlik həyatının necə bir şey olduğundan söz açmağımı istərlər. Danışıram və hər dəfə sonda onlardan bilirsinizmi hansı cümləni eşidirəm? Bu sualı qadın oxucular çox yaxşı bilər, amma, əziz əks cinsin nümayəndələri, ola bilsin ürəyiniz birazcıq qırılsın.

Belə ki, onlar üçün fantastik, lakin mənim üçün bəzən sabah, günorta və axşam yeməyi “manna-kaşa” olan tələbəlik həyatımı danışanda məni bütün mənlikləri ilə bir şeyə inandırmağa çalışarlar: “Biz ərə gəldik barmağımız balamı batdı, səninki də bata? Gözəl həyatın var, ağlın olsun, ərə getmə. Getsən də şəhərli oğlana get…” Hiss etdinizmi vəziyyətin acınacağlığını? Qadınlar dünyada ən ülvi, ən saf olan sevgi duyğusunu, ümumiyyətlə, qadın xoşbəxtliyini “şəhərli oğlana” ərə getməkdə görürlər.

Gəlin fikirləşək, nəyə görə belə hesab edirlər? Maddiyyata görəmi? Özümüzü aldatmayaq. Hamımız da çox gözəl bilirik ki, səbəb bu deyil. Səbəb bilirsinizmi nədir? Bizim cəmiyyətdə qadın, qaynanaların klassik sözü olmasın, “evin süpürgəsidir”. Bu cümləyə diqqət yetirməyinizi xahiş edirəm. Vaxtı ilə bir evin “süpürgəsi olmuş” qadın indi birini qabağında süpürgə edir.

Cəmiyyətimizdə olan qadın elə bilir ki, xoşbəxtlik “şəhərli oğlan”dadır. Nəyə görəmi? Qısaca deyəcəm, bilmirəm nə qədər düzgün başa düşüləcək? Onlar üçün “şəhərli oğlan” qadına dəyər verəndir. Amma bir şey var, burada ola bilsin bəzi qadın oxucularımızın birazcıq ürəkləri qırılsın. Qadına qarşı fiziki, psixoloji şiddət, xoşbəxtlik və bədbəxtlik, dəyərlilik və dəyərsizlik “şəhərli” və “kəndli” ölçü sisteminə baxmır.

Bilirsizmi bir dəfə Marneulidə nə görmüşdüm? Çayxana. Çayxana, amma nə çayxana, gəl görəsən. Yaşıl ağacların bihuş verici kölgəliyi, dovşan qanı rəngində olan ətirli çayı və hər stolda iki-üç nəfər oturmuş gözəl-göyçək müştəriləri. Sanki bir cənnət idi, elə adı da “Kişi Cənnəti” idi. Bəli, kişi cənnəti. Bax, nə hiss yarandı sizdə? Mənim isə hiss etdiyim budur: Kişilərin cənnəti qadın yox da, çayxana olan bir cəmiyyətik biz.

Gözəl ətirli dinimə – İslama baxsaq orada qadına qarşı necə hörmət, izzətin olduğunu görərik. Qadın anadır, uşaq dünyaya gətirmək hüququ yalnız ona verilmişdir. Bu da Rəbbimizin hüzurunda qadının nə qədər dəyərli olduğundan xəbər verir. Axı qadının bir dəfə görməklə, xoşuna gəlməklə əks cins tərəfindən qaçırılması necə yolveriləndir? Hələ ürək yandırıcı da odur ki, qaçırılan günün gecəsi qıza cinsi təcavüz edilir ki, səsini çıxarmasın daha, işin bitmiş olduğunu, geri dönüş olmadığını bir dəfəlik beyninə yerləşdirsin. Biz həm də balaca qızı “balaca qadın” edən cəmiyyətik .

Amma bir tərəfli də baxmaq istəmirəm bu məsələyə. Bir dostumun tez-tez söylədiyi bir cümlə var: “Dünyanı təhsil və sevgi xilas edəcək”. 2010-cü ildə etnik azlıqlar üçün yaradılan 1+4 proqramı 3000-dən çox gəncin həyatını dəyişdi, təhsil almaq imkanı verdi. Və bu gün o təhsilli gənclər mübarizə aparırlar adət-ənənə adı yapışdırılmış streotiplərlə. Bu gənclər bilirlər, qadına dəyər verilən cəmiyyətdə inkişaf olar. Mən qürur duyuram ki, Gürcüstanda sayımız 500 mindən çox olan bizlərin içindən 3000 tələbənin valideyni təhsilin nə qədər önəmli olduğunu bilir və əminəm ki, bu rəqəm daha da böyüyəcək. Çünki “dünyanı təhsil və sevgi xilas edəcək” və “dəmir qadın” dəmirlikdən, qatıq isə qaralığından azad olacaq.

Mənbə: “Yeni YOL” qəzeti

ბორკილდადებული ქალები

ავტორი: გულგუნ მამეთხანოვა

ძვირფასო მკითხველებო, თუ მე ვიტყვი, რომ ქალებზე ძალადობა მარტო ჩვენს საზოგადოებაში ხდება, ეს იგივე იქნებოდა, თუ ვიტყოდი, რომ მაწონი თეთრი კი არა, შავია. მაგრამ, თუ ვიტყვი, რომ ჩვენს საზოგადოებაში ბორკილდადებული ქალები არსებობენ, მაშინ აღარ დამარწმუნოთ, რომ მაწონი თეთრია.

სტუდენტი ვარ და თვეში ერთი-ორჯერ სოფელში ჩავდივარ. ყველა ჩასვლაზე, უბნის ქალები ჩემთან მოდიან და მეკითხებიან, თუ როგორია სტუდენტური ცხოვრება. როცა მათ ვპასუხობ, ყოველთვის ისმის ერთი და იგივე წინანადადება. ალბათ ძალიან ბევრი ქალისთვის ნაცნობი კითხვაა. ძვირფასო მეორე სქესის წარმომადგენლებო, შეიძლება, ცოტათი გეწყინოთ.

როცა ვსაუბრობ სტუდენტურ ცხოვრებაზე, რომლის დროსაც ხანდახან საუზმეზე, სადილსა და ვახშამზე ფაფას ვჭამ, მათთვის ეს წარმოუდგენელია. ისინი მეუბნებიან, ჩვენ რომ გავთხოვდით ვითომ ძალიან ბედნიერი ვართო? ჭკვიანი გოგო ხარ, კარგი ცხოვრება გაქვს, არ გათხოვდე, და თუ მაინც გათხოვდები, ქალაქელ ბიჭს გაყევიო… წარმოიდგინეთ, რა საცოდავი მდგომარეობაა. ქალებს მსოფლიოში ყველაზე სუფთა გრძნობა, ზოგადად ქალის ბედნიერება, ქალაქელ ბიჭთან ოჯახის შექმნაში ესახებათ.

მოდით, ვეცადოთ, გავიგოთ, რატომ ფიქრობენ ისინი ასე? მატერიალური მდგომარეობის გამო? – არა, თავებს ნუ მოვიტყუებთ. ყველამ ვიცით, რომ მიზეზი ეს არ არის. იცით რა არის მიზეზი? – ჩვენს საზოგადოებაში დედამთილებს კლასიკური გამოთქმა აქვთ, რძალი სახლის ცოცხიაო. ყურადღება მიაქციეთ ამ წინადადებას: ქალი, რომელიც თავის დროზე თავად იყო “სახლის ცოცხი”, ახლა სხვას აქცევს იგივე  ვითარებაში.

ჩვენს საზოგადოებაში ქალს ჰგონია, რომ მისი ბედნიერება ქალაქელ ბიჭთან ოჯახის შექმნაზეა დამოკიდებული. რატომ? – იმიტომ, რომ მათთვის ქალაქელი ბიჭი ის არის, ვინც ქალს აფასებს. მაგრამ, ერთი ამბავი მაქვს, შეიძლება, ქალ მკითხველებს გული დასწყდეთ. ქალთა მიმართ ფსიქოლოგიური ძალადობა, ბედნიერება და უბედურება, დაფასება-არდაფასება – ეს არ არის დამოკიდებული ქალაქელ და სოფლელ ბიჭზე.

მარნეულში ჩაიხანა დამხვდა. ჩაიხანა, მაგრამ როგორი? ერთი მხრივ ხეების სიგრილე, მეორე მხრივ ახალდაყენებული ჩაის სუნი. თითქოს სამოთხე იყო, მაგრამ კაცების სამოთხე. იცით, რას მივხვდი? – კაცების სამოთხე ქალი კი არა, ჩაიხანაა.

როცა ჩვენს რელიგიას ვაკვირდები, იქ აღნიშნულია ქალის მიმართ პატივსცემა. ქალი დედაა, ბავშვის გაჩენის უპირატესობა მხოლოდ მას აქვს. ის მიუთითებს, ღმერთის წინაშე რამდენად ძვირფასნი ვართ. მაგრამ, როცა გოგო მხოლოდ ერთხელ ჰყავს ნანახი და იტაცებს, ეს დასაშვებია? თუმცა, ამაზე უარესი ის არის, რომ იმისათვის, რომ გოგომ ხმა ვერ ამოიღოს, როცა იტაცებენ, მასზე სექსუალურად ძალადობენ.  ჩვენ ის საზოგადოება ვართ, სადაც პატარა გოგოს  “პატარა რძლად”  ვაქცევთ.

მინდა, ამ  საკითხს სხვა კუთხითაც შევეხო. არის გამოთქმა, რომ მსოფლიოს განათლება და სიყვარული გადაარჩენს. 2010 წელს 1+4 პროგრამით, ეთნიკური უმცირესობების  წარმომადგელებს შესაძლებლობა მიეცათ, უმაღლესში ჩაებარებინათ. ამან 3000-ზე მეტი ახალგაზრდის ცხოვრება შეცვალა. დღეს ეს განათლებული ახალგაზრდები ებრძვიან სტერეოტიპებს, რომლებსაც ტრადიციას უწოდებენ. ამ ახალგაზრდებმა იციან, რომ სადაც  ქალი ფასდება, ის საზოგადოება განვითარდება. მე ვამაყობ, რომ 500 ათასზე მეტმა აზერბაიჯანელმა, შორის 3000 სტუდენტის მშობლებმა, იციან, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია განათლება. დარწმუნებული ვარ, რომ ეს რიცხვი უფრო გაიზრდება. მსოფლიოს  განათლება და სიყვარული გადაარჩენს და ქალი ბორკილებისგან, შავი მაწონი კი შავი ფერისაგან გათავისუფლდება.