Təxminən bir il bundan əvvəl sosial şəbəkədə uşaq pampersi reklamının səhifələrindən birində atalar və uşaqları ilə əlaqədər müsabiqə gördüm. Paylaşılan yazının altına uşaqların pamperslərin dəyişən atalar şərh bölməsində bunu qeyd etməli idilər. Üstündən bir ay keçdi və mən eyni yazını bir daha gördüm, bu qədər zaman ərzində sadəcə 5 şərh yazılmış idi, onlar da analara aid idi.
Hər zaman bu haqda eşidirdim bu günə kimidə deyirlər ki, atanın uşağın pampersini dəyişməsi ayıbdır, səbəbini isə bu günə kimi başa düşməmişəm.
Bir qohumumuzda belə bir hadisə olmuşdu, ata öz övladının pampersini dəyişirdi, bu yeganə misaldır ki, çəkə bilərəm. O atanın rahatca bu işi görməsinin səbəbi isə ölkə qırağında və yalnız yaşaqları idi. Bizim cəmiyyətdə isə ananın, atanın, qohum-qonşunun önündə heçbir ata/kişi uşağının pampersini dəyişməyə cəhd belə göstərə bilməz.
Məsələ bu deyil ki, bu işi ancaq kişilər görməlidir və ya onların dəyişdiyi pampers əyri olacaq və yənə qadın düzəldəsi olacaq . Dediyim odur ki, niyə bu ayıb kimi sayılır. Ayıb sayıla biləcək minlərlə misal çəkmək olar və ata tərəfindən öz övladının pampersinin dəyişirilməsi bu sihayıda olmamalıdır. Bu kimi oxşar fikirlər kimdən çıxıb inanın ki, bilmirəm. Və yenədə məsələ gedir azad yaşam tərzinə çıxır. Bəlkədə hansısa bir atanın bunu etmək istəyir ancaq çəkinir və düşünür ki, dostlarım başıma gülər, rəzil olaram, qohumlara qeybətə başlayar – “ÇMO” deyərlər arvadından qorxur və bun görədə uşağının pampersini dəyişir deyərlər. Bu haqda minlərlər variant eşitmişəm. Yenədə azad seçimlərimiz yerinə başqasının fikirlərinin təsiri və təzyiqi altında yaşamağı seçirik.
Məsələ odür ki, qadınlarda buna səslərini çıxarmırlar. Ətrafımda hansısa mövzüda niyə bu mənim öhtəliyimdir deyən və seçimləri sorğulayan bir qadın heçvaxt görməmişəm. Bir çox qadında məhz bunu ayıb kimi hesab edir. Elə qadınların özü bir çox işi öz öhtəliklərinə götürüblər və bunu gündəlik həyatın bir hissəsi ediblər.
Niyəsə bu işləri görən kişiləri “ÇMO” kimi dəyərləndirir cəmiyyət. Sanki uşağın pampersini dəyişmək sadəcə qadının öhtəliyidir, bu yazılmamış və qəbul edilən qanunlardan sadəcə biridir. Sanki qadının yardıma ehtiyacı yoxdur. Çayxanaların əlindən küçədə addım atmaq olmur, yollar işsiz kişilərlə doludur və bu ayıb hesab olunmur. Bəs heç soruşursunuzmu ki, qadınlar haradadır, cavab isə belədir ya bağda-çöldə, ya bazarda yada ölkə xaricində. Kimin üçün, həmin uşaqların gələcəkləri üçün, hansıların ki, pampersini dəyişmək atalar üçün ayıb hesab olunur.
Aynurə Əliyeva
სირცხვილიაო…
დაახლოებით ერთი თვის წინ სოციალურ ქსელში ერთ-ერთ ბავშთა საფენის სარეკლამო გვერდზე შემხვდა პოსტი იმ მამების შესახებ, რომლებიც თავიანთ შვილებს საფენს უცვლიან. თან კონკურსი იყო რაღაც გაოცხადებული და მამების კომენტარები უნდოდათ პოსტის ქვეშ რომ დაიწეროს. გავიდა ერთ თვე და პოსტი ისევ ვნახე – სულ 5 კომენტარია ისიც დედების, მეტი არაფერი.
სულ მესმოდა და დღესაც მესმის, რომ მამაკაცისთვის თავისი შვილის საფენის გამოცვლა სირცხვილად ითვლება. მიზეზი კი დღემდე ვერ გავიგე.
ერთ-ერთ ნათესავში იყო ასეთი შემთხვევა. მთელი თაობა წლებია ლაპარაკობს იმაზე, რომ ქმარი უცვლიდა ბავშვს საფენს. ესეც იმიტომ რომ ისინი საზღვარგარეთ და მარტო ცხოვრობდნენ, თორემ ჩვენს საზოგადოებაში, დედის, მამის, ნათესავების, მეზობლების და კიდევ უამრავი ხალხის წინ მამაკაცები არ გაბედავდნენ თავიანთ შვილებს საფენი გამოუცვალონ.
საუბარი იმაზე კი არ მაქვს რატომ არ ცვლიან კაცები ბავშვ საფენს ან მათ მიერ გამოცვლილი საფენი რა იქნება პირიკით გააკრავენ ხოლმე, ისევ ქალებს მოუწევთ შესწორება. საუბარი ჯერ იმაზე მაქვს რომ ეს რატომ ითვლება სირცხვილად. ათასი მაგალითის მოყვანაა შესაძლებელი რაც სინამდვილეში უნდა ითვლებოდეს სირცხვილად და არა თავისი შვილისთვის საფენის გამოცვლა. ვინ შექმნა მსგავსი შეხედულებები არ ვიცი. მაინც საქმე მიდის თავისუფლად ცხოვრების საკითხამდე. შეიძლება რომელიმე მამას აქვს ამის სურვილი მაგრამ ფიქრობს რომ რას მეტყვიან, მეგობრები დამცინიან, ნათესავები ჭორაობას დაიწყებენ რომ „ჩმორია“ – ცოლის ეშინია და ბავშვს უცვლის საფენს. ათასი ვარიანტი გამიგია დღემდე. ისევ სხვის აზრის, სხვის შეხედულების ზეწოლის ქვეშ ცხოვრება და არა თავისუაფალი არჩევანი.
ქალებიც არ იღებენ ხმას მსგავს თემებზე. ჩემს გარშემო არ მინახავს ქალი რომელიც ერთხელ მაინც თქვას რომელიმე საკითხზე, რომ ეს რატომაა მხოლოდ ჩემი მოვალეობა? ჩვეულებრივად არის მიღებული ბავშვის საფენის შეცვლასთან დაწყებული კიდევ უამრავ საკითხზე დამთავრებული ქალის მოვალეობად. თვითონ ქალებიც თვლიან ამას სირცხვილად. თვითონ ქალებმა მიიღეს ათასი საკითხი მოვალეობად და შეეგუეს ამას ყოველდღიურ წეს-ჩვეულებად.
რატომღაც ასეთ მამაკაცებს „ჩმორად“ თვლიან საზოგადოებაში. თითქოს ბავშვის საფენის გამოცვლა მხოლოდ ქალის მოვალეობაა,ეს დაუწერელ კანონად მიიღეს. თითქოს ქალს არაფერში არ სჭირდება დახმარება. ქუჩაში ვერ გაივლი ჩაიხანების გამო, სავსეა უმუშევარი მამაკაცებით ეგ არ ითვლება სირცხვილად. აბა ჰკითხეთ ქალების უმეტესობა სად არიან – ან მინდორში ან ბაზარში ან საზღვარგარეთ. ვისთვის? იმ ბავშვების მომავლისთვის, რომელიც მამაკაცებისთვის სირცხვილად ითვლება საფენის გამოცვლა.
აინურა ალიევა
