Gürcüstan qanunvericiliyinə əsasən 18 yaşından aşağı edilen evlilikler ərkən evlilik adlanır. İnsanın ruhən ve fiziki inkişafinı tamamlamadan etdiyi bu evliliklerin çoxu qız uşağının razılığı olmadığna görə, zorla, məcburi evlilik də adlanır.
Erkən evlilik deyəndə qarşımıza əsasən uşaq gəlinlər çıxır. Qız uşağı oğlan uşağına görə çox erkən yaşda evləndirilir və bu evliliklər qız uşaqları üçün daha ciddi problemlər yaradır. Oğlan uşağının tezcə evlənsin, uşağı köməyinə yetişsin düşüncəsi olsada bu ən az 22 yaşına çəkir. Ancaq qız uşağı 15- 17 yaşlarında evlənməyə məcbur edilir.
Ərkən evlilik xüsüsilə qadınların cəmiyətdə aşağı səviyyədə görülməsi mənasına gəlir. Qadınların həyatı məhdudlaşır ve sərbəstlikləri əlindən alınır. Elə ki,adət- ənənə və kişi dominantlığı düşüncəsi olan cəmiyətdə ərkən evlilik bir problem olaraq qarşımıza çıxır. Çünkü cəmiyyətdə adət- ənənə şəklində doğruluq qazanan erkən evlilik normalıymış kimi düşünülür.
Erkən evliliyə sadəcə adət-ənənə deyil, buna səbəb olan başqa faktlarda var. Ən başlıcası isə TƏHSİLSİZLİKdir. Erkən evlilik birinci qız uşağına sonra bütün cəmiyyətə təsir edəcək,yıxıcı fəsadlar gətirməkdədir( ana- uşaq ölümləri, nəslin dəvamsızlığı, savadsız nəslin yetişməsi və.s).
Erkən yaşda evlilik depresiyaya da səbəb olur.
Erkən yaşda evlənməyə məcbur edilen qız uşaqlarının ruh sağlığını araşdıran İstanbul Tibb fakültəti psikiyatri mütəxəsisləri erkən evlənən qız uşaqlarının 53,7 faizində ən az bir ruhsal problem yaşadığnı təsdiq etdiler. Ən çox görülən isə yüzdə 34,1 faizlə major depresiya oldu (ciddi ruhsal problem).
Ərkən yaşda evləndirilən qız uşaqlarının yetişgin yaşda ( 18 yaşdan sonra) evlənənlərə nisbətən özünü öldürməyə daha çox meylli olurlar və ailə, məişət zorakılığına daha çox məruz qalırlar.
İstanbul tibb fakulteti psikiyatri şöbəsindən Doğan Şahin, Hatice Şahin ve Berfin Zeynep Subaşı erkən yaşda evlənməyə məcbur edilən qız uşaqlarının yetişgin vaxtında yaşadıqları ruhsal travmaları ortaya çıxaran elmi tədqiqat aparıblar. Tədqiqatda 18 yaşından əvvəl evləndirilən və hazırda 18- 35 yaşlarında olan, 41 qadın ilə 20 yaşından sonra evlənən 31 qadını qarşılıqlı dəyərləndirdilər. Edilən psikiyatrik test və görüşmələrdə bu qadınların duyğusal durumu, qayğı əksiklikləri, kişilik pozuntuları araşdırıldı. Araşdırmada erkən yaşda evlənən qadınların 53,7 faizinin ən az bir psixolojik problemi olduğu təsdiq edildi, ən sıx olan problem 34,1 faizlə major depresyia olduğu ortaya çıxdı. Psixolojiq təsbitə görə ərkən evlənməyə məcbur edilən ilə 18 yaş sonrası evlənənlər arasında fərqli-fərqli psixolojiq faktlar təsdiq edilib. Erkən evlənənlərdə intahara təşəbbüs çox olduğu, ailə içi fiziki zorakılığa daha çox məruz qaldığı, elece de uşaqlıq vaxtından duyğusal və fiziki istismar qurbanı olduqları öyrənildi. Erkən yaşda evləndirilən qızların yetişginlik vaxtında cinsi sağlamlıqlarına mənfi təsir etdiyi, əlaqə problemləri yaşadıqları təsdiq edildi.
“Qadın insandır, biz insanoğlu”.
Qadınlarmıza dəyər verək, gələcəymizi birlikdə quraq.
Müəllif Elvaz (Elvin) Guseinovi
ნაადრევი და იძულებითი ქორწინებით გამოწვეული ჯანმრთელობის და ფსიქოლოგიური პრობლემების შესახებ
საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, 18 წლამდე მიღწეულთან ქორწინება არის ნაადრევი ქორწინება. ადამიანი, რომელსაც ფიზიკური და ფსიქოლოგიური განვითრება დასრულებული არ აქვს და ამ დროს ქორწინდება, ხშირ შემთხვევაში იძულებით ქორწინებაშიც არის.
ნაადრევი ქორწინების შემთხვევაში მსხვერპლები ძირითადად გოგონები არიან. გოგოები ბიჭებთან შედარებით სწრაფად იზრდებიან, რაც იწვევს ნაადრევ ქორწინებას. შედეგად კი მათ ემართებათ სერიოზული ფსიქოლოგიური პრობლემები. მიხედავად იმისა, რომ მშობლებს უნდათ, ვაჟი მალე დაოჯახდეს, მისი ბავშვები უფრო სწორედ ბიჭები, რაც შეიძლება მალე გაიზარდონ და მამას დაეხმარონ მაინც, კაცი ქორწინდება მინიმუმ 22 წლის ასაკიდან. მაგრამ გოგონებს 15-17 წლის ასაკში აიძულებენ, რომ დაოჯახდნენ.
ნაადრევი ქორწინება ქალს ხდის მეორეხარიხოვან ადამიანად. ქალების ცხოვრება იზღუდება, მათ არანაირი თავისუფლება არ გააჩნიათ. ტრადიციები და საზოგოდება, სადაც კაცები არიან დომინანტები, ნაადრევი ქორწინების გავრცელებას უწყობს ხელს, რადგან ნაადრევ ქორწინიბას ტრადიციის სახელით ამართლებენ.
ნაადრევი ქორწინება მარტო ტრადიციის გამო არ ხდება, მისი სხვა მიზეზებიც არსებობს. ყველაზე მნიშვნელოვანიც არის გაუნათლებლობა. ნაადრევი ქორწინება გოგონებს და საზოგადეობას გამანადგურებელ ზიანს აყენებს (მაგალითად, დედის/ბავშვის გარდაცვალება, გაუნათლებელი თაობის ჩამოყალიბება).
ნაადრევი ქორწინების შემთხვევაში, ხშირად მსხვერპლს დეპრესია ემართება.
სტამბოლის სამედიცინო ფაკულტეტმა კველვა ჩაატარა გოგონებზე რომელებიც ადრეულ ასაკში აიძულეს, რომ დაოჯახებულიყვნენ. ფსიქიატრებმა დაადგინეს, რომ ნაადრევი ქორწინების მსხვერპლთა 53.7 პროცენტს, სულ მცირე, ერთი ფსიქოლოგიური პრობლემა აქვს.
ნაადრევი ქორწინების მსხვერპლი გოგონები უფრო მიდრეკილნი არიან თვითმკვლელობისკენ, ვიდრე სრულწულოვან ასაკში დაქორწინებული გოგონები. ასევე, ისინი უფრო ხშირად არიან ოჯახში ძალადობის მსხვერპლები. სტამბოლის სამედიცინო ფაკულტეტის ფსიქიატრიის სპეციალისტებმა დოღან შაჰინმა, ჰატიცე შაჰინმა და ბერფინ ზეინაბ სუბაშმა კვლევა ჩაატარეს, რომელიც ადრეულ ასაკში იძულებით დაქორწინებულ გოგონებში, ზრდასრულ ასაკში, ტრავმებს იკვლევს. კვლევაში მონაწილეობდა 40 ქალი, რომლებსაც ოჯახი შექმნილი ჰქონდათ 18 წლამდე და ახლა არიან 18-35 წლის ასაკში, და 20 წლის შემდგომ ასაკში დაოჯახებული 31 ქალი. ჩატარებული ფსიქიატრიული კვლევის შედეგად, ნაადრევი ქორწინების მსხვერპლ ქალებს ემოციური აშლილობა, პიროვნული აშლილობა და მზურნველობის ნაკლებობა დაუდგინდათ. ასევე, მსხვერპლთა 53.7 პროცენტს, სულ მცირე, ერთი სახის ფსიქოლოგიური პრობლემა აქვს.
ასევე გამოვლინდა, რომ ნაადრევი ქორწინების მსხვერპლები უფრო მიდრეკილნი არიან სუიციდისკენ. ნაადრევ ქორწინებაში მყოფი გოგონები შემდგომ, ზრდასრულ ასაკში, სექსუალურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული პრობლემის წინაშიც დგანან.
არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ქალი ადამიანია კაცი კი – ადამინის შვილი.
ქალები უნდა შევაფასოთ სათანადოდ და გადავარჩინოთ ჩვენი მომავალი!
ავტორი ელვაზ (ელვინ) გუსეინოვი
