21-ci əsirdə olmağımıza baxmayaraq, insanın əsas hüquq və azadlıqlarının ən üstün dəyər olduğunu vuğulayırıq, maneəsiz həyata keçirilməsinin neçə ki kişilər, elədəki qadınlar üçün bir o qədər vacib olduğunu müdafiə edirik, ancaq bütün bunlara baxmayaqraq Beynəlxalq Əmək Təşkilatı bildirir ki, iş yerlərində gender bərabərliyi problemləri hələ də mövcuddur.
Beynəlxalq Əmək Təşkilatı tərəfindən Beynəlxalq Qadınlar Günü münasibətilə yayımlanan yeni hesabatda dünya boyu miliyonlarla qadının eyni işə sahib kişi ilə eyni hüquqa malik olmadığı bildirilir. Beynəlxalq Əmək Təşkilatı bilidir ki, 178 ölkədən əldə olunan məlumatlara əsasən hal-hazırda əmək qüvvəsinə cəlb olunan qadınların perspektivləri bir o qədər də parlaq deyil.
Sözü gedən hesabatda qeyd edilir ki, qadınlar arasında son 20 ildə təhsil sahəsində böyük dəyişiklik müşahidə edilib. Lakin bu, onların iş həyatını bir o qədər də yaxşılaşdırmayıb.
Qadınların iş sahəsində kişilərdən nisbətən geri qalmasının bir digər səbəbi isə ailə məsuliyyətininin, ev işlərinin, uşağın qayğısına qalmaq kimi işlərin hamısının qadının öhdəliyinə verilməsidir. Orta hesabla qadınlar kişilərlə nisbətdə ev işlərində iki dəfə yarım çox işləyirlər.
Beynəlxalq Əmək Təşkilatının hesabatı göstərir ki, iş yerlərində genderlər arasındakı bərabərsizlik son 20 ildə çox az dəyişib. Əlbətdə keçilən müddəti nəzərə aldıqda heçdə ürək açan nəticə deyil.
Gürcüstan əmək məcəlləsi, iş sektorunun heç bir sahəsində kişi və qadını bir-birindən ayırmır, hətta hər hansı bir xüsusiyyətinə görə, xüsusi ilə də cinsinə görə ayrı-seçkiliyi qadağan edir. Amma günümüz praktikası bunun tam əksini göstərir. Demək olar ki, heç bir sahədə, istər şəxsi sektor olsun istərsə də dövlər sektoru, qadınların əmək haqqı kişilərinkinə bərabər deyil. İşə götürənin qadınlara qarşı streotiplə yanaşmasından başqa, qadınların iş dünyasında rütbə və maaş baxımından geri qalması, ailə işləri və uşaq dünyaya gətirməklə də əlaqəlidir.
Statistikalara əsasən qadınlar daha çox ofis və satış xidmətlərində çalışır. Bu işlər daha az məvacib verən işlər sırasındadır. Qadınlar kişilərlə müqayisədə məvacib qarşılığında və ya məvacibsiz daha çox işləyir. Yüksək və aşağı gəlirli ölkələrdə vəziyyət eynidir.
Düzdü ötən illərlə müqasiyyədə əmək bazarında qadınları rolu artıb, ancaq qadınların əmək bazarında rolu artsa da məvacib bərabərsizliyi yenə də olduğu kimi qalır.
სახელფასო სხვაობა
მიუხედავად იმისა, რომ 21-ე საუკუნეში ვცხოვრობთ, ჩვენ ხაზს ვუსვამთ, რომ ადამიანის ფუნდამენტური უფლებები და თავისუფლებები უმთავრესია და მისი შეუფერხებელი რეალიზაცია ერთნაირად მნიშვნელოვანია როგორც მამაკაცებისთვის, ასევე ქალებისთვის, მაგრამ მიუხედავად ამისა, შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია აცხადებს, რომ დასაქმების სექტორში გენდერული თანასწორობის პრობლემები კვლავ არსებობს.
შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის მიერ ქალთა საერთაშორისო დღესთან დაკავშირებით გამოქვეყნებულ ახალ მოხსენებაში ნათქვამია, რომ მილიონობით ქალს მთელ მსოფლიოში არ აქვს იგივე უფლებები, როგორც მამაკაცს იგივე სამუშაოთი. შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის (ILO) განცხადებით, 178 ქვეყნის მონაცემები აჩვენებს, რომ დასაქმებული ქალების პერსპექტივები არაა მთლად ნათელი.
მოხსენებაში აღნიშნულია, რომ ბოლო 20 წლის განმავლობაში ქალთა განათლების სფეროში მნიშვნელოვანი ცვლილებები მოხდა. მიუხედევად ამისა, ამან არ გააუმჯობესა მათი შრომითი ცხოვრება.
კიდევ ერთი მიზეზი, რის გამოც ქალები მამაკაცებს შრომით სფეროში ჩამორჩებიან, არის ის, რომ ქალები აგებენ პასუხს ოჯახზე ზრუნვაზე, სახლის საქმესა და ბავშვის მოვლაზე. საშუალოდ, ქალები ორჯერ უფრო მძიმედ შრომობენ ოჯახში, ვიდრე კაცები.
შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის ანგარიში აჩვენებს, რომ ბოლო 20 წლის განმავლობაში სამუშაო ადგილებზე გენდერული უთანასწორობა მცირედ შეიცვალა. რა თქმა უნდა, დროის გათვალისწინებით, ეს არაა კარგი შედეგი.
საქართველოს შრომის კოდექსი არ ადგენს ქალთა და მამაკაცთა დისკრიმინაციას შრომის სექტორის რომელიმე სფეროში და კრძალავს დისკრიმინაციას ნებისმიერი მახასიათებლის, განსაკუთრებით სქესის საფუძველზე. მაგრამ დღევანდელი პრაქტიკა საპირისპიროს აჩვენებს. თითქმის ყველგან, როგორც კერძო, ისე საჯარო სფეროში, არაა ქალებისა და მამაკაცების ხელფასები იდენტური. ქალებისადმი დამსაქმებლის სტერეოტიპული მიდგომის გარდა, ქალების ჩამორჩენა კარიერისა და სახელფასო მხრივ დასაქმების სფეროში ასევე დაკავშირებულია საოჯახო საქმეებსა და მშობიარობასთან.
სტატისტიკის მიხედვით, ქალები უფრო მეტად მუშაობენ საოფისე და გაყიდვების სფეროში. ეს სამუშაოები ყველაზე დაბალანაზღაურებადია. ასევე, ქალები უფრო მეტად მუშაობენ დაბალ ანაზღაურებაზე ან მის გარეშე, ვიდრე მამაკაცები. მაღალ და დაბალშემოსავლიან ქვეყნებშიც იგივე ვითარებაა.
მართალია, შრომის ბაზარზე ქალის როლი გაიზარდა წინა წლებთან შედარებით, მაგრამ მიუხედავად ამისა, სახელფასო სხვაობის პრობლემა იგივე რჩება.
ავტორი: აიჰან გასანოვი
