Ziyaddın Hüseyinov
Müasir dünyada, necə deyərlər 21-ci əsrdə yaşamağımıza baxmayaraq cəmiyyətimizdə qadınlarla bağlı bir çox yanlış fikirlər, stereotiplər mövcuddur. Bunlardan bir neçəsini müzakirə etmək istəyirəm.
Əvvəlcə başlayaq bu stereotipdən “Qadın zəif məxluqdur”. Əvvəlcə sizcə də „məxluq“ sözü çox yanlış ifadə deyilmi? „Məxluq” yox bir „Canlı“… “Zəif” sözünə gəldikdə isə xeyir, heçdə elə deyil. Bu günə qədər qarşı cinsi heç vaxt zəif və ya gücsüz kimi görməmişəm. Keçən əsrdə, loru dilində desək “komministin vaxtında” da qadınlar həm işləyib pul qazanıb həm də evdə uşaq böyüdüb, tərbiyə ediblər. Eləcədə məktəb vaxtı qadın müəllimələrimizin sayı daha çox idi nəinki kişi müəllimlərin. Hal-hazırda Tbilisidə, dövlət ve özəl universitetlərdə oxuyan eləcədə cəmiyyətdə aktiv olan qızların sayı daha çoxdur. Həmçinin bizim hazırlıq vaxtı qrupda qızların sayı daha çox idi nəinki oğlanların . Mənim fikrimcə, cəmiyyətdə bu qədər savadlı və aktiv qızlar olduğunu nəzərə alsaq bu sözü demək heçdə düzgün olmaz . Əlbəttə burada fiziki cəhətdən zəifliyi nəzərdə tuta bilərsiniz ancaq, fiziki cəhətdən zəif olsa da böyük nəailiyyət qazanan bir çox qızlar var. Qeyd etdiyim kimi tələbə olan qızların sayı ötən illərlə müqayisədə daha çoxdur ve günü gündən çoxalır. Əlbəttə bu çox müsbət bir haldır. Amma bu vəziyyət cinsiyyətindən və ya yaş məhdudiyyətindən asılı olmayaraq qızların aktivliyi birmənalı qarşılanmır. Məsələn deyirlər ki, “Filankəsin qızı Tiflisdə oxuyur. Kim bilir nəynən məşğuldu, nağayrır orada? Gözünün qavağında döy haa..” və ya “ Az filankəsin qızını marşrutda gördüm, deyir: Marnola hazırlığa gedirəm. Dədəsində, anasında ürəy var deyirəm dana. Təhcə də qız eşiyəmi çıxar..?” Məncə bu kimi ifadələri deyənlərin çoxuda məhz qadınların özüdür. Qadının dəstəkçisi ilk növbədə öz həmcinsi olmalıdır. Yəqin məhşur “ Qayınana” filmindən bu fraza yadınızdadır “ Gəlin mənim süpürgəmdir, harada qoysam orada da durmalıdır. ” Qadın da qadına belə deyərsə daha biz kişilərdən böyük şeylər gözləmək məntiqsiz olar. Məntiq demişkən qədimdə qızları doğulduqdan sonra ya diri-diri yandırır yada ki bastırırlarmış. Yəqin özlərini də bir qadInIn dünyaya gətirdiyini unudublarmış, əks halda bu hadisə heç bir məntiqə sığmır. Və fikirimi Peyğəmbər (s.ə.v) əfəndimizin sözləriylə bitirmək isteyirəm. „Cənnət anaların ayağı altındadır.“ Unutmayaq ki, qadın cəmiyyətin bir hissəsidir, qadın o cənnətin yerləşdiyi yerdir!
“რძალი ჩემი ცოცხია…”
ზიადდინ გუსეინოვი
მიუხედავად იმისა, რომ თანამდრეოვე მსოფლიოში ვცხოვრობთ, 21-ე საუკენეში ქალებთან დაკავშირებით უამრავი სტრეოტიპი არსებობს. მინდა, რამდენიმე მათგანი განვიხილო.
დავიწყოთ სტრეტიპით „ქალი სუსტი არსებაა“. ჯერ მინდა გითხრათ, რომ სიტყვა „არსება“ არასწორია. არსება კი არა, ადამიანია… რაც შეეხება „სუსტს“, – არა, ეს ასე არ არის. დღემდე, მეორე სქესი არასოდეს მინახავს სუსტი. წინა საუკუნეში, კომუნისტებს დროს, ყველა ქალი თან მუშაობდა, სახლში ფული შემოქონდა, თან ბავშვს ზრდიდა. ასევე იყო სკოლაშიც – ქალი მასწავლებლების რაოდენობა უფრო ბევრი იყო, ვიდრე კაცების. დღეს თბილისში კერძო და სახელმწიფო უნივერსიტეტებში უფრო მეტი გოგო სწავლობს და მიმდინარე პროცესებში აქტიურად არის ჩართული, ვიდრე კაცები. ჩემი ქართული ენის მოსამზადებელ ჯგუფშიც გოგოები უფრო მეტი იყო. გამომდინარე იქიდან, რომ უფრო მეტი განათლებული და აქტიური გოგო გვყავს, ქალები სუსტები ვერ იქნებიან. შეიძლება, სუსტში ფიზიკური ძალა იგულისხმება, მაგრამ არიან გოგოებს, რომლებიც ფიზიკურად არიან სუსტები, სამაგიეროდ, დიდი მიღწევები აქვთ. როგორც აღვნიშნე, გოგო სტუდენტების რაოდენობა უფრო მეტია, ვიდრე წინა წლებში, და ეს რიცხვი ყოველ წელს მატულობს. რა თქმა უნდა, ეს ძალიან პოზიტიური სიტუაციაა, მაგრამ ეს სიტუაცია, სქესის და ასაკის მიუხედავად, ყველას არ მოსწონს. დავუშვათ, ამბობენ, რომ „ ვიღაცის შვილი თბილისში სწავლობს, ვინ იცის, იქ რას შვრება? თვალწინ კი არ ჰყავთ…”, ან „ვიღაცის შვილი დავინახე “მარშრუტკაში”, მარნეულში მიდიოდა უნივერსიტეტში მოსამზადებლად. მის დედ-მამას კარგი გამძლეობა ჰქონია, მარტო როგორ უშვებენ გოგოს?”. ჩემი აზრით, ამ ტიპის ფრაზების ავტორები უმეტესად ქალები არიან. ქალებს პირველ რიგში ქალებმა უნდა დაუჭირონ მხარი. ალბათ ყველას ახსოვს დედამთილის ფრაზა ცნობილი აზერბაიჯანული ფილმიდან „რძალი ჩემი ცოცხია, სადაც დავდებ, იქ იდგება“. თუ ქალი ქალზე ამას ამბობს, კაცებისაგან რაღაცის მოლოდინი არალოგიკურია. ისე, ისიც არალოგიკური იყო, რომ ადრე გოგოებს პატარა ასაკში მარხავდნენ ან ცოცხლად წვავდნენ. ალბათ მათ ავიწყდებოდათ, რომ ქალის მიერ იყვნენ გაჩენილები. ჩემს სათქმელს კი წმინდა მუჰამდის ნათქვამით ვასრულებ: „სამოთხე დედების ფეხქვეშაა“. არასოდეს უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ქალები საზოგადოების ნაწილია, ის ნაწილი, სადაც სამოთხეა.
