Dünən, noyabrın 23-də Gürcüstanın Jurnalist Etika Xartiyası Şurasının iclasında “Sapari Nato Qoqeliyaya qarşı” işinin müzakirəsi keçirilib. Nizamnamə Şurasının qərarına əsasən, sözügedən halda Jurnalistika Nizamnaməsinin 8-ci prinsipi pozulub (“Jurnalist uşağın hüquqlarını qorumağa borcludur; Peşəkar fəaliyyət zamanı uşağın maraqlarına üstünlük verilməli , uşaqlar haqqında onlara zərər verəcək məqalələr, reportajlar hazırlamamalı və dərc etdirməməlidir. Jurnalist 16 yaşdan aşağı yeniyetmənin valideyninin icazəsi olmadan onun şəklini çəkə və ya ondan müsahibə ala bilməz).
Cari ildə, iyunun 7-də “TV Pirveli”-nin saat 20:00 xəbərində “Həbsxanada nəvəsinə qarşı cinsi zorakılıq” adlı süjet yayımlandı. Süjetin müəllifi “TV Pirveli”nin jurnalisti Nato Qoqeliyadır. Bu hekayə “Sapari” təşkilatının müdafiəsi altında olan 10 yaşlı uşaqla bağlıdır.
Süjetdə jurnalist Nato Qoqelia deyir ki, uşağa qarşı zorakılıq barədə həmin uşağın qonşuları və qohumları ilə danışıb. Aşağı salınmış kadrda qonşu qadın görünür və onun səsi eşidilir: “Mən heç bir səs eşitməmişəm, belə bir şeydən xəbərim yoxdur və evdə nə baş verdiyini bilmirəm” ifadəsi jurnalistin ailə qonşusuna uşağa qarşı zorakılığın formaları barədə məlumat verdiyini təsdiqləyir. Əhvalatdan aydın olur ki, müsahibin heç nədən məlumatı yoxdur.
Bu faktla pedofiliya qurbanı olan uşağın kimliyi və cinayət barədə məlumat artıq yayılıb.
Həmçinin, süjetdə jurnalistin polis əməkdaşına “Bəli, amma polis onu həbs edib” (rayon adı qeyd olunur) mətni ilə sualı eşidilir. Jurnalist bu replika ilə uşağın yaşayış yerini də dilə gətirmiş olur.
Qeyd edək ki, belə bir detalın paylaşılması uşağın şəxsiyyətinin müəyyən edilməsi riskini xeyli artırır. Burada diqqətəlayiqdir ki, hekayədə qəsəbənin görüntüləri alçaq da olsa, o qədər aydın göstərilib ki, bu evlərin və məhəllələrin görüntüləri orada yaşayan insanlar tərəfindən tanınır.
Bundan başqa, iyunun 7-də uşağın anası “Saparinin” vəkili Tamar Lukava ilə bir neçə dəfə əlaqə saxlayıb və ona məlumat verib ki, onun evinin yaxınlığında, “TV Pirveli ” telekanalının çəkiliş qrupu olub və bu, uşağın və onun valideyninin emosional vəziyyətinə çox pis təsir edib.
“Sapari” təşkilatı uşağın kimliyinin öyrənilməsi haqqında məlumat əldə etdikdən sonra pedofiliya hadisələrinin bu şəkildə paylaşılmasının qarşısını maksimum şəkildə almağa çalışdı.
Bundan sonra, 7 iyun tarixində “TV Pirvelinin” çəkiliş qrupunun həmin uşağın yaşadığı ərazidə olduğunu “Sapari” təşkilatının nümayəndələrinə məlum oldu. TV Pirvelinin saat 20:00 – da olan buraxılışına qədər “Saparinin” əməkdaşları efirin qarşısını almaq üçün hər cür yola əl atdılar. “Sapari” təşkilatının direktoru Baia Pataraia öz “Facebook” səhifəsində ardıcıl olaraq bu məsələylə bağlı 3 paylaşım etmişdi. Zorakılıq qurbanının anasının “Sapariyə” verilən məlumata görə “TV Pirveli”-nin jurnalisti müsahibə almaq üçün onun evinə daxil olub. Məlumatdan xəbər tutan “Sapari” əməkdaşı Şorena Qabunia “TV Pirvelinin” süjet üzərində işləyən jurnalisti ilə telefon əlaqəsi saxlayaraq, bildirmişdir ki, kamerayla anidən başqasının evinə daxil olmaq hüquq pozuntusudur. Jurnalist isə belə bir hadisənin olmadığını qeyd edib və bildirib ki, böyük ehtimalla bunu regionda fəaliyyət göstərən jurnalist qrupu etmiş olacaq. Həmçinin, o, Şorena Qabuniayays söz verdi ki, danışılanı prodüsserə çatdıracaq.
Yuxarıda qeyd edilən süjet etika xartiyasının 8-ci prinsipini, eləcə də beynəlxalq media standartlarını pozur. Bu eyni zamanda uşağın ən yüksək maraql prinsipinin pozulmasıdır.
Bu hadisədə, veriliş zamanı, jurnalistlər və prodüser tərəfindən uşağın maraqları demək olar ki, nəzərə alınmadı.
Efirdə gedən verilişə aşağıdakı linkdən baxa bilərsiniz.
Qərarın motivasiya qismi sonradan yayımlanacaq.
ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ ტვ პირველის ჟურნალისტის წინააღმდეგ “საფარის” საჩივარი დააკმაყოფილა
გუშინ, 23 ნოემბერს, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს სხდომა ჩატარდა, საქმის “საფარი ნატო გოგელიას წინააღმდეგ” განსახილველად. ქარტიის საბჭოს სხდომის გადაწყვეტილებით, ხსენებულ საქმეში დაირღვა ჟურნალისტური ქარტიის მე-8 პრინციპი (“ჟურნალისტი ვალდებულია, დაიცვას ბავშვის უფლებები; პროფესიული საქმიანობისას უპირატესი მნიშვნელობა მიანიჭოს ბავშვის ინტერესებს, არ მოამზადოს და არ გამოაქვეყნოს ბავშვების შესახებ ისეთი სტატიები ან რეპორტაჟები, რომლებიც საზიანო იქნება მათთვის. ჟურნალისტმა არ უნდა ჩამოართვას ინტერვიუ და არ უნდა გადაუღოს ფოტო 16 წელზე ნაკლები ასაკის მოზარდს მშობლის ან მეურვის თანხმობის გარეშე იმ საკითხებზე, რომლებიც მისი ან სხვა რომელიმე მოზარდის კეთილდღეობას ეხება“).
მიმდინარე წლის 7 ივნისს, ტელეკომპანია TV პირველის 20:00-საათიან ახალ ამბებში – პირველები 8-ზე, გავიდა სიუჟეტი სახელწოდებით – ,,ციხეში შვილიშვილზე სექსუალური ძალადობისთვის“. სიუჟეტის ავტორია ტვ პირველის ჟურნალისტი ნატო გოგელია. ეს სიუჟეტი შეეხება კავშირი საფარის დაცვის ქვეშ მყოფ 10 წლამდე ბავშვს.
სიუჟეტში ჟურნალისტი ნატო გეგელია ამბობს, რომ გაესაუბრა ოჯახის მეზობლებს და ახლობლებს ბავშვზე განხორციელებული ძალადობის თაობაზე. სიუჟეტში დაბლარული კადრით ჩანს მეზობელი ქალი და ისმის მისი ხმა, რომელიც ამბობს: ‘’არანაირი ხმა არ გამიგონია და მასეთი რამ არ გამიგონია და რა ვიცი, სახლში რა ხდება“, რითიც დასტურდება, რომ ჟურნალისტმა ოჯახის მეზობელს მიაწოდა ინფორმაცია ბავშვზე განხორციელებული ძალადობის ფორმების თაობაზე, რის შესახებაც სიუჟეტიდანვე ირკვევა, რომ აქამდე არაფერი იყო ცნობილი რესპოდენტისათვის.
აღნიშნული ფაქტით გამჟღავნდა პედოფილიის მსხვერპლი ბავშვის ვინაობა და ინფორმაცია დანაშაულის შესახებ მეზობლისათვის.
ასევე, სიუჟეტში ისმის ჟურნალისტის შეკითხვა პოლიციის თანამშრომლის მიმართ, ტექსტით: ‘’ხო მაგრამ ……ს პოლიციამ დააკავა… ‘’ (სახელდება რაიონი). ამ რეპლიკით, ჟურნალისტმა გააჟღერდა ბავშვის საცხოვრებელი რაიონიც.
გასათვალსიწინებელია, რომ ასეთი დეტალის გაზიარებით მნიშვნელოვნად იზრდება ბავშვის იდენტიფიცირების რისკი. აქვე, აღსანიშნავია, რომ სიუჟეტში ჩანდა დასახლების კადრები, მართალია დაბლარულად, მაგრამ იმდენად მკაფიოდ, რომ იქ მცხოვრები ადამიანებისათვის ამ სახლების და სამეზობლოს ვიზუალი არის ამოცნობადი.
გარდა ამისა, 7 ივნისს, საფარის იურისტს თამარ ლუკავას რამდენიმეჯერ დაუკავშირდა ბავშვის დედა და აცნობა, რომ მის საცხოვრებელ სახლთან იმფყოფებოდა TV პირველის გადამღები ჯგუფი, რამაც ძალიან მძიმედ იმოქმედა ბავშვის და მისი მშობლის ემოციურ მდგომარეობაზე.
მას შემდეგ, რაც საფარმა შეიტყო ბავშვის ვინაობის შესაძლო გამჟღავნების რისკები, პრევენციულად შეეცადა, თავიდან აერიდებინა პედოფილიის ამბის მსგავსი დარღვევებით გასაჯაროება.
ამ მიზნით, 7 ივნისს, მას შემდეგ, რაც კავშირი საფარის წარმომადგენლებისთვის (დირექტორი – ბაია პატარაია, იურისტი – თამარ ლუკავა, საზოგადოებასთან ურთიერთობის მენეჯერი – შორენა გაბუნია) ცნობილი გახდა, რომ TV პირველის გადამღები ჯგუფი იმყოფებოდა ბავშვის საცხოვრებელ ადგილზე, TV პირველის 20:00 საათიანი გადაცემის – „პირველები 8-ზე“ ეთერში გასვლამდე, კავშირი საფარის თანამშრომლებმა მთელ რიგ ზომებს მიმართეს. კერძოდ, დირექტორის ბაია პატარაიას Facebook გვერდზე გამოქვეყნდა სამი საჯარო პოსტი აღნიშნულ პრობლემასთან დაკავშირებით. პედოფილიის სავარაუდო მსხვერპლის დედისგან საფარისთვის იმ ინფორმაციის მოწოდების შემდეგ, რომ მას კომენტარისთვის ტვ1-ის ჟურნალისტები შინ მიადგნენ, საფარის საზოგადოებასთან ურთიერთობის მენეჯერმა შორენა გაბუნიამ დარეკა ტვ1-ის სიუჟეტზე მომუშავე ჟურნალისტის ნომერზე და მას უთხრა, რომ მსხვერპლის ოჯახთან კამერებით მიჭრა მსხვერპლის ინტერესების უხეში დარღვევაა. ამაზე, ჟურნალისტმა მას უპასუხა, რომ ეს მას არ გაუკეთებია და სავარაუდოდ, რეგიონში მომუშავე ჟურნალისტის ნამოქმედარი იყო, და შორენა გაბუნიას დაპირდა, რომ მის ნათქვამს პროდიუსერს გადასცემდა.
ზემოთხსენებული სიუჟეტი არღვევს როგორც ეთიკის ქარტიის მე-8 პრინციპს, ასევე, საერთაშორისო მედიასტანდარტებს და წარმოადგენს ბავშვის საუკეთესო ინტერესების პრინციპის დარღვევას.
მითითებულ შემთხვევაში, გადაცემა ,,პირველები 8-ზე“ ჟურნალისტების და პროდიუსერის მიერ არ იქნა გათვალისწინებული ბავშვის უკეთესი ინტერესი – არ გაემჟღავნებინა სისხლის სამართლის საქმის ფაქტობრივი გარემოებები მესამე პირებისათვის. გადაცემა ,,მთავარი 8“-ზე ჟურნალისტის მიერ, მესამე პირებს მიეწოდა ინფორმაცია სისხლის სამართლის კოდექსის იმ მუხლის თაობაზე,
რომლითაც ბავშვი ცნობილი იყო დაზარალებულად, ასევე, არ იქნა გათვალისწინებული, რომ ბავშის უკეთესი ინტერესი არის, არ გამჟღავნდეს მისი საცხოვრებელი ადგილი, მათ შორის არ უნდა დასახელდეს რაიონი, სადაც ცხოვრობს ბავშვი და არ უნდა გამჟღავნდეს უშუალოდ ამ სახლის და მისი სამეზობლო დასახლების ვიზუალური მხარე.
გადაცემის ჩანაწერი შეგიძლიათ, იხილოთ შემდეგ ბმულზე.
გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილი მოგვიანებით გამოქვეყნდება.
წყარო: qartia.ge
