Övlad ayrı-seçkiliyi qəribə görsənsə də, günümüzdə də mövcuddur. Hətta bir çox ailələrdə qız və oğlan uşaqlarının tərbiyəsində də fərq qoyulur. Məsələn: oğlan uşaqları daha sərbəst, qız uşaqları isə məhdudiyyətlər altında böyüdülür. Bu zaman düşünülür ki, oğlan nə qədər gözü açıq olarsa bir o qədər yaxşı, qız isə nə qədər gözü bağlı, başı aşağı olarsa daha yaxşıdır. Belə bir düşüncəyə sahib bir cəmiyyətdə yaşayırıq, qızlar nə qədər çox məhdudiyyət altında yaşasa bir o, qədərdə güvəndə olar.Ancaq düşünmürük ki, qızlarımızı qorumaq üçün onları bir çox şeydən məhrum etmək yox, oğlanlarmızı düzgün tərbiyə etmək lazımdır.
“Özümü bildim biləli evdə daima sən qızsan kəlimələri altında böyümüşəm. Sən qızsan az gül, sən qız ağır ol, sən qızsan belə oturma, ora getmə, bura getmə deyirdilər.Qardaşım isə istədiyi hər şeyi edə bilər, yaşından asılı olmayaraq istədiyi vaxt, istədiyi yerə gedə-gələ bilərdi. Hər sözü istifadə edə bilərdi. Hətta təzə dil açmağa başladığı andan ona söyünclər də öyrədilirdi. Axı o, oğlan uşağı idi.”-deyir Səbinə
Bu əxlaq anlayışı, məhdudiyyətlər evdə yalnız qız uşaqları üzərində tətbiq olunduqda övlad valideynlərindən uzaqlaşır və artıq içində onlara qarşı bir üsyan baş qaldırır.
“Öz qardaşımdan misal gətirmək istərdim hələ indi yeniyətməlik yaşlarından bəzi mənasız şeylərə marağ salır “Oğru dünyası” “A.Y.E” kimi sözlərdən istifadə edir və ailəm ona qarşı heç bir müdaxilə etmir. Soruşduğum zaman isə cavabı belə olur, oğlan uşağıdır cəsarətli olsun, ürəkli olsun.”-Səbinə deyir.
Qız uşaqlarının nəzarətə alınır, izlənilir onda olan problemli davranışları həll edilir, ancaq oğlana isə bu cəhətdən bir o, qədər diqqət etmirlər. “Mən təhsil almaq istədikdə bir çox çətinliyə dözərək qəbul etdirmişdim ailəmə bu qərarı, ancaq qardaşımda bu elə olmamışdı. Həyat ona oğlan olduğu üçün sanki bütün şansları qızıl qabda vermişdi. Mənsə o, şansları özüm qazanmalı olmuşdum.”-O, söyləyir.
Bu kimi hallarda bir çox qızlar düşünür ki, qız olaraq doğulmaq onların şansızlığıdır. Səbinə də elə düşünürmüş ancaq sonradan fərqinə varıb ki, hər şeyi mübarizə edərək əldə etmək böyük cəsarət, böyük qəhrəmanlıqdır.
“Mən qonşuya belə getmək istəyərkən zorla icazə alırdım bu isə məni çox pis hiss etdirirdi axı məndə onların övladları idim. Mənə güvənmirdilərmi yoxsa məni dahamı az sevirdilər deyə düşünürdüm. Bəzən isə qardaşıma qarşı içimdə böyük qısqanclıq, paxıllıq hissi baş qaldırırdı.-deyir Səbinə.
Ailədə övladları elə böyütmək lazımdır ki, nəinki onlar arasında qısqanclıq, əksinə onlar arasında bir-birinə ehtiyac, dəyər olsun. Bir-birilərinin nə qədər dəyərli olduğunu özləri dərk etsinlər. Bir-birinə bağlı olan övladların valideynləri də heç vaxt kənarda qalmaz. “Bu bütün ailələrə, valdeyinlərə şamil edilmir.“
Müəllif: Kübra Qaracayeva
———————————
შვილების განსხვავება უვიცობაა
მიუხედავად იმისა, რომ ბავშვების განსხვავება შეიძლება უცნაურად ჟღერს, ეს დღესაც ჩვენს გარშემო არსებობს და ხდება. ბევრ ოჯახში არის განსხვავებები გოგონებისა და ბიჭების აღზრდაში. მაგალითად, ბიჭებს უფრო თავისუფლად ზრდიან, გოგონებს კი – აკრძალვებით და შეზღუდვებით. ამ შემთხვევაში ფიქრობენ, რომ რაც უფრო მეტი გონებაგახსნილი ბიჭია, მით უკეთესი და რაც უფრო „დახუჭული თვალი“ აქვს გოგონას, მით უკეთესია მისთვის. ჩვენ ვცხოვრობთ საზოგადოებაში, რომელსაც აქვს ასეთი აზროვნება: რაც უფრო შეზღუდულია გოგო, მით უფრო კარგი გოგო იქნება ის, მაგრამ ჩვენ არ ვფიქრობთ, რომ ჩვენი გოგონების დასაცავად ასევე საჭიროა ბიჭების სწორად აღზრდა და არა – მხოლოდ მხოლოდ შეზღუდვების დაწესება გოგონებისთვის.
„რაც თავი მახსოვს, სახლში მესმოდა სიტყვები „შენ გოგო ხარ“. გოგო ხარ, ეს არ უნდა გააკეთო, ეს არ უნდა ქნა, იქ არ იჯდე, აქ არ წახვიდე და ა.შ. ჩემს ძმას კი შეეძლო, რასაც მოისურვებდა – ნებისმიერ ადგილას წასულიყო, სადაც არ უნდოდა, ასაკის მიუხედავად. მას შეეძლო სასურველი სიტყვების გამოყენება. იმ მომენტიდან კი, როდესაც ლაპარაკი დაიწყო, ეგრევე ასწავლიდნენ გინებას, რადგან ის ბიჭი იყო ”, – ამბობს საბინა.
ზნეობის ცნება, როდესაც შეზღუდვები მხოლოდ გოგონებზე ვრცელდება, კიდევ უფრო აშორებს ბავშვს მშობლებისგან და მათ წინააღმდეგ მის აჯანყებას იწვევს.
“მინდა, ჩემი ძმის მაგალითი მოვიყვანო. მას ჯერ კიდევ თინეიჯერობიდან აინტერესებს რაღაც სისულელეები. ქურდული სამყაროს სიტყვებს იყენებს, მაგალითად “AYE”-ს, და ჩემი ოჯახი მას ხელს არ უშლის” ,- აღნიშნავს საბინა.
იმ დროს, როცა გოგონების “პრობლემურ” ქცევას გამადიდებლით აკვირდებიან, ამ მხრივ ბიჭს დიდი ყურადღება არ ექცევა. “როდესაც განათლების მიღება მინდოდა, ჩემმა ოჯახმა ეს გადაწყვეტილება ძალიან რთულად მიიღო, მაგრამ ჩემი ძმის შემთხვევაში ეს ასე არ იყო. ეს თითქოსდა მას ოქროს შუშაზე ყველა შანსს აძლევდა, რადგან ის ბიჭი იყო. მე კიდევ ყოველ შანსს თვითონ ვიქმინიდი ჩემთვის”, – ამბობს საბინა.
ასეთ შემთხვევებში, ბევრი გოგონა თვლის, რომ გოგონად დაბადება მათი ცუდი ბედია. საბინასაც ასე ეგონა, მაგრამ მოგვიანებით მიხვდა, რომ დიდი გამბედაობა და დიდი გმირობაა, როცა ყველაფერს ბრძოლით მიაღწევ.
“როდესაც მშობლებს მეზობელთან წასვლას ვთხოვდი, მაშინაც კი ისე მაგრძნობინებდნენ, ვითომ ცუდს ვითხოვდი მათგან, ამის გამო ძალიან ცუდად ვგრძნობდი თავს, – მეც ხომ მათი შვილი ვიყავი. ვფიქრობდი, რომ ისინი არ მენდობოდნენ ან ნაკლებად ვიყვარდი. ზოგჯერ ძალიან მშურდა ძმის”, – თქვა საბინამ.
აუცილებელია ოჯახში ბავშვების ისე აღზრდა, რომ მათ შორის შური კი არ იყოს, არამედ – საჭიროება და ღირებულება. ასევე, მათ უნდა გააცნობიერონ, რამდენად ღირებუები არიან ერთმანეთისთვის. ისეთი ბავშვების მშობლები, რომლებიც ერთმანეთთან არიან დაკავშირებულნი, არასდროს რჩებიან მიტოვებულები.
ტექსტში განხილული შემთხვევები არ ეხება ყველა ოჯახსა და მშობელს.
ავტორი: კიუბრა გარაჯაევა
