Müəllif: Ayhan Həsənov
Qız və oğlan uşağı arasında qoyulan ayrı-seçkiliyin başlanğıcı hələ qədim dövürlərə qədər təsadüf edir. Qız uşaqlarına qarşı istəksiz bir nifrət hissi mövcud idi. Hətta bəzi mənbələrə görə qız uşaqlarını diri-diri torpağa basdırırlarmış. Nə qədər qəribə görünsədə övlad seçiciliyi qədim zamanlardan günümüzə qədər gəlib çatıb, və hələ də cəmiyyətdə aktual prablem olaraq öz yerini qoruyub saxlayır.
Cəmiyyətdə belə bir düşüncə var “Oğlan uşağı nəsilin dəvamçısıdır”. Hər bir ailə övladının olmağını istəyir. Ancaq daha çox oğlan uşağına üstünlük verirlər. Dünyaya gələn oğlan uşağı olduqda toy-bayramla qarşılanır, dünyaya gələn qız uşağı olduqda isə yasa batırlar, sanki dünyaya gələn onların övladı deyil. Əlbəttə əvvəlki dövrlərə görə bu dırnaqarası “adət-ənənə” nisbətən azalıb, amma yenə də olduqca aktualdır. Əvvəllər texlologiya bir o qədər də inkişaf etməmişdi. Texnologiyanın inkişafından sonra isə istənilməyən qız uşaqlarının “abort” olunması olduqca artdı. Hətta Gürcüstan cinayət məcəlləsinə (Maddə 133) “Qanunsuz abort” deyə maddə əlavə olunub.
Bundan sonra statistika nisbətən azalsada yenədə, bu durum hələdə mövcuddu. Vaxt keçdikcə dediyim kimi bu gadisələr nisbətən azaldı. Artıq qız uşağının olmağına ailələr bir o qədər də pis baxmırdılar. Ancaq bu dəfə də cəmiyyət yeni birdən çox, günümüzdə aktual olaraq yer alan problemlər meydana gətirdi. Ərkən evlilik və s. kimi. Günümüzə qədər isə bir çox ailələrdə qız uşaqlarına “qarantin” həyatı yaşadırlar. Evdən çölə çıxmağa icazə vermirlər, həyatının hər bir addımına qadağalar qoyurlar. Təhsil almağına problem yaradırlar, mane olurlar. Bütün həyatlarını “qarantində yaşamağa məcbur edirlər. Və əlbəttə çox keçmədən ərkən yaşda evləndirirlər. Çünki ata, analiq vəzifələrinin evləndirməklə sona çatdığını düşünürlər, ən acınacaqlısı isə budur ki, çıxış yolunu ərkən yaşda evləndirməkdə görürlər. Əlbətdə ki, bu dediklərim bütün kütləyə şamil edirmir. Artıq 2 aya yaxındır qarantin də yaşayan, qarantinin və burada qadağalarla yaşamağın necə bir şey olduğunu nə demək olduğunu çox yaxşı bilən biri olaraq yazıram bu yazını. Məhəmməd Əli Cinnah bu mövzu ilə əlaqədar demişdir ki, “Qadınlar kişilərlə birlikdə hərəkət etmədikcə heç bir millət zəfərə çata bilməz. Qadınları bir məhbus kimi dörd divardan ibarət bir evin içərisinə məhkum etmək insanlığa qarşı işlənmiş bir cinayətdir. Bizim qadınlarımıza gördüyümüz bu cəzadan daha böyük bir cəza heç bir cəza qanununda ola bilməz”.
Artıq 21-ci əsrdir. Bunları yaşamış və bilən şəxslər olaraq qızlarınızın təhsil almağınıza fürsət yaradın, onların fikirlərinə hörmətlə yanaşın, imkan verin öz həyatları üçün mübarizə aparsınlar. Öz məqsədləri üçün çalışsınlar. Bu çətin yolda qızalarınızın yanında olun, onlara dəstək olun, siz olanara xəyal qurmaq fürsəti verin ki, onlarda sizin xəyallarınızı reallaşdırsın.
დისკრიმინაცია, რომელიც უძველესი დროიდან მოდის
ავტორი: აიჰან გასანოვი
გოგოსა და ბიჭს შორის არსებული დისკრიმინაცია უძველესი დროიდან მოდის. გოგონებს ყოველთვის არაკეთილმოსურნე თვალით და სიძულვილით უყურებდნენ. რაღაც წყაროები იმასაც გვიამბობენ, რომ დაბადებულ გოგოებს სქესის გამო ცოცხლად მარხავნენ. რამდენადაც უცნაური არ უნდა იყოს, ბავშვის სქესის გამო შერჩევამ უძველესი დროიდან დღემდე მოაღწია. ჩვენს საზოგადოებაში იგი ერთ-ერთი ყველაზე აქტუალური პრობლემაა.
საზოგადოებაში ასეთი ხედვაა: “ბიჭი გვარის გამგრძელებელია”. რა თქმა უნდა, ყველა ოჯახს სურს შვილის ყოლა, მაგრამ განსაკუთრებულად ვაჟი უნდა ყველას. ბიჭი რომ იბადება, დიდი ზეიმია, თუ გოგოა, რაღაც სევდა იგრძნობა. რა თქმა უნდა, წინა წლებთან შედარებით, ეს მდგომარეობა, ასე ვთქვათ, შეცვლილია, თუმცა მაინც აქტუალურია.
ადრე ტექნოლოგია დღევანდელის მსგავსი არ იყო, ტექნოლოგიის განვითარების შედეგად კი, არასასურველი სქესის შემთხევევაში, რა თქმა უნდა, უფრო გოგონების შემთხევევაში აბორტს მიმართავენ. საქართველოს კანონში არაკანონიერი აბორტის შესახებ მუხლიცაა (მუხლი 133). დროთა განმავლობაში, ამ შემთხვევბის რაოდენობამ იკლო.
დღესდღეობით, გოგოს დაბადებას მთლად ცუდად აღარ უყურებენ. თუმცა, საზოგადოებამ ამას სხვა სახე მისცა და წამოვიდა ახლი პრობლემა – ადრეული ქორწინება და სხვა. დღევანდელობაში კი, ძალიან ბევრი ოჯახი თავის ქალიშვილებს მუდმივი კარანტინის რეჟიმში აცხოვრებს, სახლიდან გასვლის უფლებას არ აძლევს, განათლებსი მირებაში ხელს უშლის, პრობლემებს უქმნის და მუდმივად, ყველა უფლებას უზღუდავს. გოგო იძულებით მთელ ცხოვრებას კარანტინში ატარებს. რა თქმა უნდა, მას ადრეულ ასაკში ათხოვებენ, რადგან ზოგი ადამიანი ფიქრობს, რომ მშობლის პასუხისმგებლობას შვილის ოჯახის შექმნით ასრულებს. რა თქმა უნდა, ეს ყველას არ ეხება. მე უკვე ორი თვეა, კარანტინში ვარ. კარანტინის ცხოვრება და აკრძალვებით მოქმედება უკვე კარგად მესმის და ამიტომაც ვწერ ამას. მუჰამედ ალი ჯიჰადი ამბობდა: “კაცები სანამ ქალებთან ერთად არ იმოქმედებენ, ისინი გამარჯვებას ვერ მიაღწევენ. ქალის ციხესავით 4 კედელში გაჩერება კაცობრიობის მიმართ ჩადენილი დანაშაულია. ქალის მიმართ ეს დანაშაული არც ერთ დანაშაულებრივ კანონში არაა დაწერილი”.
უკვე 21-ე საუკუნეა. ჩვენ, ამ გამოცდილების მქონე ადამიანებმა, გოგონებს უნდა მივცეთ განათლების მიღების შესაძლებლობა. მათ აზრებს პატივი უნდა ვცეთ და მათ უნდა შევუქმნათ შესაძლებლობა, საკუთარი ცხოვრებისთვის იბრძოლონ, საკუთარი მიზნებისთვის იმუშაონ. ამ რთულ პროცესებში, გოგონების გვერდით დადექით, მათ მხარი დაუჭირეთ, მიეცით მათ ოცნების შესაძლებლობა, რომ მათ თქვენი ოცნებები აასრულონ.
