Müəllif: Kübra Qaracayeva
Son zamanlar qadınlara qarşı törədilən cinayətlərin sayı kəskin artmaqdadır.Bəzi səbəblərlə ailədə yaranmış narazılıqlar zamanla toplanaraq faciə ilə nəticələnir. Lakin ən pisi bu faciəyə namus donu geyindirilməsi, qadının kişinin namusuna ləkə vurduğu üçün öldürülməsi kimi təqdim olunmasıdır.
Bu ad altında cəmiyyətdə kişi cinayətkar yox, namusunu təmizləmiş qəhrəman imici qazanır, ictimai qınaqla üzləşmir.
Niyə qadınlar, qızlar, uşaqlar ən amansız cinayətlərin qurbanı olur? Qətlə yetirilmənin əsas səbəbləri isə çox vaxt qısqanclıq və ya ailədə şərəf və namus məsələləri ilə əlaqədar olur. Hətta bu bəzən öldürülmə ilə bitmir on qarşı bir çox vəhşiliklər törədilir. Bu məsələlər artıq pik həddə çatıb. Qısqanclıq zəminində törədilən qətllər, bıçaqlanmalar isə saya-hesaba gəlmir. Belə olan hallarda qadınlara qarşı törədilən cinayətlərin böyük əksəriyyəti keçmiş həyat yoldaşları, ata, qardaş, oğlan övladı tərəfindən törədilir. Qadının etdiyi başqa bir səhv belə “namus” adı altında qəbul edilir. İnsanlar kənardan gördüklərini tənqid etməyi çox sevir amma həmin insanın yerinə özünü qoymağı, onun bunu niyə etdiyi haqqında fikirləşməyi ağlının ucunan belə keçmir. Necə deyərlər cəmiyyət yıxılana bir balta vurmağı çox sevir. Onların etdiyi bir səhv, onların geri qalan həyatını məhv etməyə bəs edir və çox zaman həyatlarını belə əllərindən alır. Daima qadınları misal gətirərkən, qadın bir şüşədir bir daha sınsa onu düzəltmək olmaz kimi sözlərdən istifadə edilir. Hər kəs səhvlər edərkən qadının səhvsiz olmasını gözləyirlər, onun üçün heçnə etməzkən onun özləri üçün hər şey etməsini gözləyirlər, yalanlarını səhvlərini bağışlamazkən hər yalanı, yalnışı bağışlamasını gözləyirlər. Sanki qadın bunları etməyə borcluymuş kimi hərəkət edirlər. Əlindən gələni edir yenə yanlış o, olur. Qayğı görməzkən o, qayğı göstərir.
Evli olduğu adamla yollarını ayırarkən belə bu onun səhvi olur. Bütün bunlara səbəb isə oğlan uşağının yol verdiyi xətalar dəcəllik, qızınkı isə ömülük damğa, “qara ləkə” adı alır. Başına bir iş gələrsə başını kəsərik, adına söz çıxarsa, öldürərik!” kimi sözlərlə böyüyən insanın beynində bu fakt dünyanın ən dəhşətli fəlakəti kimi əks olunub.
Artıq bu vəziyyət o, hala gəlib ki, qız öz dərdini ailəsinə danışa bilmir və bu daha çox səhvlərin yaranmasına səbəb olur. 14, 15 yaşındakı qızın etdiyi bir səhv ömürlük hökm kimi onun daima alnına yazılır. Bunu untumayaq ki, biz özümüz cəmiyyətik, biz özümüz bu günün uşaqları, gəncləri sabahın isə ümidləriyik.
Bunu yazmaqla nəmi olur? – Ən azından bu olanlara göz yummağa dəvam etməməli olduğumuzu bir daha xatırlayarıq. Çox insan düşünür ki, bu mövzular “çürüyüb” artıq bu kimi hallar yoxdur. Amma dünyada bu kimi hallar artmaqdadır. Biz beşini biliriksə, onbeşini bilmirik.Biz bunları kənardan görürksə, hiss etmirik, həmin qorxunu yaşamırıq. Bir insanın həyatının, xəyallarının yox olması adi bir hal almamalıdır.Bu kimi məsələlərdə həll yolu isə tək oğlanlardan deyil, qadınlardan da çox şey asılıdır.
Onlar “Ana” olarkən evdə oğlunun etdiyi səhvləri düzəltməyə çalışıb, qızı ilə oğluna eyni münasibəti göstərdikdə o, zaman bu cəmiyyət yavaş-yavaş sağalmağa başlayacaq. Unutmayaq ki, kiminsə etdiyi hərəkəti tənqid etmədən öncə düşünməliyik həyat bizi onun gətirdiyi yerə gətirsəydi bəlkə biz daha böyük səhvlərə yol verərdik.
—————————————
ქალის “შეცდომა”
ავტორი: კიუბრა გარაჯაევა
ბოლო პერიოდში მკვეთრად იზრდება ქალთა მიმართ ჩადენილი დანაშაულების რიცხვი; რატომღაც, ოჯახური წყენა დროთა განმავლობაში გროვდება და ტრაგედიას იწვევს. მაგრამ, ყველაზე ცუდი ის არის, რომ ეს ტრაგედია წარმოდგენილია, როგორც ღირსების აღდგენა – ქალი მოკლულია კაცის “შერცხვენისთვის”.
ამ შემთხვევაში, საზოგადოებაში კაცი იძენს გმირის თვისებებს, რომელმაც დაიბრუნა თავისი ღირსება, კრიმინალი კი არ ჩაიდინა, და არ ემუქრება საზოგადოების განსჯა.
რატომ ხდებიან ქალები, გოგონები და ბავშვები ყველაზე სასტიკი დანაშაულების მსხვერპლნი? მკვლელობის ძირითადი მიზეზი ხშირად არის ეჭვიანობა ან ოჯახში პატივისა და ღირსების საკითხები. ეს ზოგჯერ მკვლელობით მთავრდება და მრავალი სისასტიკე ხდება ამ დროს. ამ საკითხებმა პიკს უკვე მიაღწია. ხშირია ეჭვიანობის გამო მკვლელობები და დაჭრა. ასეთ შემთხვევებში, ქალთა მიმართ დანაშაულის აბსოლუტური უმრავლესობა ხორციელდება ყოფილი ან ამჟამინდელი მეუღლეების, მამების, ძმების და ვაჟების მიერ. ქალის მიერ დაშვებული ერთი შეცდომა “ნამუსის შერცხვენად” ინათლება. ადამიანებს მოსწონთ, აკრიტიკონ ის, რასაც გარედან ხედავენ, მაგრამ მათ არასდროს მოსდით თავში, მათ ადგილას წარმოიდგინონ საკუთარი თავები, იფიქრონ, რატომ გააკეთეს ეს. როგორც ამბობენ, საზოგადოებას უყვარს ნაჯახის დარტყმა. ერთი შეცდომის დაშვება საკმარისია, რომ ქალი სიცოცხლის ბოლომდე განადგურდეს. მას ყოველთვის მიაქვს ქალების სიცოცხლეები. ამბობენ, რომ ქალი ბოთლია და თუ ის გატეხილია, მისი გამოსწორება შეუძლებელია. ისინი ელიან მისგან, აპატიოს ტყუილი, შეცდომა. თითქოს ქალი ვალდებულია, გააკეთოს ეს ყველაფერი. ის მაინც ყველაფერს აკეთებს, მაგრამ მისთვის არავინ არაფერს არ აკეთებს.
აკეთებს ყველაფერს, მაგრამ ისევ ცდება?! როდესაც ქალი შორდება ქმარს, მაშინაც კი ეს მისი შეცდომაა, მაგრამ ამას კაცი თუ აკეთებს, ეს მისი ნებაა და მცირედი სისულელის ჩადენა. მაგრამ, ქალისთვის შავი ლაქაა! თუ მას რამე დაემართება, თავს ვჭრით, ხოლო თუ მასზე ცუდი თქვეს, მოვკლავთ!
ამან უკვე ისეთი სახე მიიღო, რომ გოგოები თავიანთ სადარდებელს ვერ ჰყვებიან ოჯახში და ეს უფრო მეტ გაუგებრობას ქმნის. 14-15 წლის გოგოს შეცდომამდელი ცხოვრებაც იწერება მის შუბლზე. არ დაგვავიწყდეს, რომ ჩვენ თვითონ ვართ საზოგადოება და დღეის ბავშვები, ახალგაზრდები კი ხვალის იმედები ვართ.
და რა ხდება ამის წერით? – მინიმუმ ის, რომ ამ შემთხვევებზე თვალის დახუჭვა არ უნდა გავაგრძელოთ, ამას გვახსენებს. ბევრი ადამიანი ფიქრობს, რომ ეს თემები მოძველებულია და ასეთები აღარ ხდება. თუმცა, მთელ მსოფლიოში პირიქით, ტენდენცია იზრდება. ეს თუ ხუთმა ვიცით, 15-მა არ ვიცით. ჩვენ ამას გვერდიდან ვაკვირდებით, არ ვგრძნობთ, იმ შიშით არ ვცხოვრობთ. ადამიანის ცხოვრების, ოცნებების წყალში ჩავადნა არ უნდა იყოს ჩვეულებრივი მოვლენა. ამგვარ შემთხვევებში, გამოსავალი კაცებზე მეტად ქალებზეა დამოკიდებული. როდესად ქალი ისეთი დედა გახდება, რომელიც თავის ბიჭს შეცდომებს აჩვენებს და გოგოსა და ბიჭს ერთნაირად მოექცევა, მაშინ ეს საზოგადოება ნელ-ნელ გამოსწორდება.
არ დაგვავიწყდეს, რომ სანამ ვიღაცის ქცევას დავგმობთ, დავფიქრდეთ იმაზე, ცხოვრებას ჩვენ იმ მომენტამდე რომ მივეყვანეთ, შეიძლება ჩვენ უფრო დიდ “შეცდომებს”დავუშვებდით.
