Ayhan Həsənov

Əziz oxucular,bu gün ki cəmiyyət haqqında danışanda qadına şiddətin mövcud olduğunu yəqin ki heç birimiz inkar edə bilmərik. Bəs bunun səbəbi nədir? Əlbəttdəki bunun müxtəlif səbəbləri var. Ancaq bunu da deyim, səbəbi hər nə olur olsun heçbir səbəb qadına şiddəti haqlı çıxaracaq qədər ədalətli deyil.

Bəzən qadına şiddət işləri elə bir yerə gətirir ki, qadın yolu sadecə canına qıymada tapır. Məsələn “Daxili İşlər Nazirliyi Kvemo Kartli polis departamentinin Rustavi şəhər idarəsi əməkdaşları, cinsi nişanəylə diskrminasiya xarakterli davranışla həyat yoldaşının özünü öldürməsinə səbəb olmaq ittihamıyla, 1964 təvəllüdlü L.D-ni həbs edib. Təqsirkar ”ailə rəisi” motiviylə yoldaşına sistemli şəkildə zorakılıq tətbiq edir və alçaldırdı. Buna baxmayaraq həyat yoldaşı bu haqda polisə müraciət etməyib. Cinayət 3 ildən 6 ilədək azadlıqdan məhrum edilməyi nəzərdə tutur.

İşlər artiq elə bir həddə çatıb ki,qadın özünü qanun qarşısında belə aciz hiss edib və yolu sadecə canına qıymaqda tapıb.

Hər vaxt şiddətdən əvvəl bir yol mövcuddur. Sadecə bunu dərk etmək lazmıdır ki,qadına şiddət heç bir prolebmin həlli deyil. Doğrudur şiddət hər toplumda və hər dönəmdə geniş yayılmiş bir problemdir. Ancaq bunlar içində qadına şiddət xüsusi ilə daha aktualdır. Dünyada hər üç qadından ən az biri ya döyülmüş, ya təcavüzə məruz qalmış,ya da müxtəlif zorakılıqlara məruz qalmış olur. Qadına şiddət xəbərlərində bunu edənlərin əksəriyyətinin həyat yoldaşı,partnyor,ata,qardaş və ya yaxın qohumları tərəfindən edildiyinə dəfələrlə şahid olmuşuq. Çox uzaq demirəm,bu yaxınlarda Türkiyədə baş verən “#EminəBulut” hadisəsini xatırlayaq.10 yaşında,demək olar ki,dünyada hələ heçbir şeydən xəbəri olmayan bir uşaq “Anne ölme” deyə qışqıraraq,gözünün qabağında atası tərəfindən boğazı kəsilərək,anasının ölümünə şahid olursa,dünyada hansı ədaləttdən söhbət edə bilərik? və ya hansımız qadına şiddətin mövcudluğunu inkar edə bilərik?

Gürcüstan kostitusiyasının 9-cu maddəsinin birinci bəndinə əsasən, “insanların dəyəri toxunulmazdir və o dövlət tərəfindən qorunur”.

Bəzən isə baş verən hadisələr ya gizli qalır ya da gizli qalmağa kiminsə tərəfindən məcbur edilir. Çünki o hadisənin səbəbkarı da etdiyi hadisəyə görə qanun qarşında cavabdeh olacağından xəbərdardır. Ən qəribəsi və ən anlaşılmaz tərəfi isə budur ki,bu hadisələri xəbərdar olduqları halda edirlər. Başa düşmədikləri cəhəd ondan ibarətdir ki,şiddət heçbir şeyin çarəsi deyil və şiddət heçbir şeyi düzəltməyəcək, əksinə korlayacaq və işi daha da çıxılmaz bir vəziyyətə salacaq.

Zorakı davranişların təməlində həm şəxsi həm də toplumsal səbəblər var. Ən başlıca səbəblərdən biri qanunlarda şiddətə yönəlik cəzalarin kifayətsizliyi olsa da ailədaxili tərbiyyə üsullari da əsas səbəblərdən biridir. Ailədə şiddət göstərən şəxslərin çoxu ailəsindən şiddət görənlərdir. Uşaq vaxtı yaşadığı travma böyüdükdə həmin şəxsdə şiddətə meyillilik yaradır.

Gürcüstan konstitusiya qanunun 11-ci maddəsinin birinci bəndinə əsasən hər bir şəxs qanun qarşısında bərabərdir. Onların dininə,cinsinə,etnik qrupuna,dərisinin rənginə,politik və başqa görüşlərinə,sosial mənsubiyyətinə,mülkünə,yaşadığı yerə v.s görə ayrı-seçgilik etmək qanun qarşısında qadağandır.

Sizlərə Məhəmməd Əli Cinahin bu haqda dediyi süzünü xatırlatmaq istəyirəm.”Qadınlar kişilərlə birlikdə hərəkət etmədikcə heçbir millət zəfərə çata bilməz. Qadınları bir məhbus kimi dörd divardan ibarət bir evin içərsinə məhkum etmək insanlığa qarşı işlənmiş bir cinayyətdir. Bizim qadınlarımıza layiq gördüyümüz bu cəzadan,daha böyük bir cəza heçbir cəza qanunda ola bilməz” Günümüzdə baş verən hadisələri də nəzərə aldıqada bu sözün doğruluğundan hec bir şübhə etmirəm.

Qadinlar “zəif cins”dir deyənlər və qadinları “zəif cins” adlandıran şəxslərə isə Mahatma Qandinin”Qadını “zəif cins” olaraq görmək böyük bir böhtan ve kişilərin qadınlara qarşı etdiyi haqsızlıqdır. Əgər güc dedikdə kobud qüvvət nəzərdə tutulursa,əlbəttdə qadınlar kişilərdən daha az vəhşidirlər,ancaq güc əgər əxlaqi bir gücdürsə,o zaman qadınlar kişilərdən düşünə biləcəyiniz qədər üstündür. Qadınlar bizdən daha fədakar, daha cəfakar,daha cəsur deilmi? Qadınlar olmadan kişilər ola bilərmi?” sözlərini xatırlatmaq istəyirəm.

Və başda da dediyim kimi cəmiyyətin hərbir üzvünü qadına şiddətə yox deməyə dəvət edirəm. Gəlin,şiddətlə hərşeyi həll edəcəyimizi düşünərək hərşeyi məhv etməyək. Hamımız bir yerdə “Qadına şiddətə yox!” deyək.

„არა ქალზე ძალადობას!“

აიჰან გასანოვი

ძვირფასო მკითხველო, დღევანდელ საზოგადოებაში ქალებზე ძალადობის თემა კვლავ აქტუალურია. კი მაგრამ, რატომ?

რა თქმა უნდა, ამას რამდენიმე მიზეზი აქვს. თუმცა, მინდა გითხრათ, რომ არც ერთი მიზეზი არ ამართლებს ძალადობას.

არის მომენტები, როცა ქალები ძალადობისაგან ვერსად გარბიან და გამოსავალს თვითმკვლელობაში ხედავენ.

მსგავსი შემთხვევა ამ დღეებში მოხდა: ქალმა, რომელზეც ქმარი პერიოდულად ოჯახის უფროსის სტატუსით ძალადობდა და შეურაცხყოფას აყენებდა, თავი მოიკლა. ქმარი თვითმკვლელობამდე მიყვანის ბრალდებით დააკავეს.

ძალადობის გარეშე პრობლემის გადაჭრის გზა აუცილებლად მოსაძებნია. მართალია, ძალადობა ყველა პერიოდში იყო აქტუალური, განსაკუთრებით ქალთა მიმართ ძალადობა. მსოფლიოში ყოველი სამი ქალიდან ერთი ძალადობის მსხვერპლია. როცა ვაკვირდებით ასეთ ამბებს, ქალზე მოძალადეების უმრავლესობა მეუღლე, პარტნიორი, მამა, ძმა ან ახლო ნათესავები არიან. ამ დღეებში თურქეთში მოხდა ემინე ბულუდის მკვლელობა. ქმარმა ცოლი ათი წლის ბავშვის თვალწინ მოკლა. 10 წლის ბავშვმა არ იცის, რა ხდება მის გარშემო, და ამ დროს მის თვალწინ მამა დედას ყელს სჭრის… იგი ყვირის, დედა, არ მოკვდეო… აქ რომელ სამართლიანობაზეა საუბარი? ან ვის შეუძლია თქვას, რომ ქალზე ძალადობა არ ხდება?

საქართველოს კონსტიტუციიის მე-9 მუხლის მიხედვით, „ადამიანის ღირსება ხელშეუხებელია და მას სახელმწიფო იცავს“.

ეს ის მომენტია, როდესაც ყველამ გაიგო, რა მოხდა, მაგრამ არის შემთხვევები, რომლებიც არ ხმაურდება, რადგან მოძალადემ იცის, რომ კანონის წინაშე პასუხი უნდა აგოს. საინტერესოა: მან იცის, რომ ეს დასჯადია, მაგრამ კვლავ აგრძელებს. ვერ იგებს, რომ ძალადობით ვერც ოჯახის პრობლემებს გადაჭრის და ვერც ვერაფერს, პირიქით, ურთიერთობები უფრო გაუარესდება.

ძალადობრივი ქცევა მომდინარეობს პიროვნული და საზოგადოებრივი გავლენისაგან. ყველაზე მთავარი მიზეზი კი კანონის დაუცველობა და ოჯახში აღზრდის მეთოდია. მოძალადეების უმრავლესობა ოჯახში თავადაა ძალადობის მსხვერპლი ან მოწმე. ბავშვობის ასაკიდან მიღებული ტრავმით, იგი მიდრეკილი ხდება ძალადობისკენ.

საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის მიხედვით, კანონის წინაშე ყველა თანასწორია. სქესის, რელიგიის, ეროვნების, სოციალური სტატუსის, ქონებრივი მდგომარეობის, კანის ფერის, პოლიტიკური შეხედულებების გამო დისკრიმინაცია აკრძალულია.

მინდა შეგახსენოთ მუჰამედ ალი კინჰინის სიტყვები: „თუ ქალები კაცებთან ერთად არ იმოქმედებენ, ვერც ერთი ერი ვერ მიაღწევს წარმატებას. ქალების ცხოვრების არეალის სახლის ოთხის კედელით განსაზღვრა კაცობრიობის წინააღმდეგ დანაშაულია. ჩვენ ამით ქალებს ისე ვსჯით, რომ ამაზე დიდი სასჯელი არც ერთი კანონში არ არის“.

თუ დღევანდელ რეალობას შევხედავთ, ეს სიტყვები აბსოლუტურად მართალია.

მაჰატმა განდი ასე პასუხობს მათ, ვისაც ჰგონია, რომ „ქალი სუსტი სქესის წარმომადგენელია“. მისი თქმით, ეს არის ცილისწამება და უსამართლობა ქალების მიმართ. თუ ჩვენს ძალაში უხეშ ღონეს ვგულისხმობთ, რა თქმა უნდა, ისინი ჩვენზე ნაკლებად ველურები არიან, მაგრამ თუ ძალა მორალური ძალაა, მაშინ ქალები უფრო ძლერები არიან. ქალები ჩვენთან შედარებით უფრო თავგანწირულები, გამძლეები, მამაცები არ არიან? ქალების გარეშე კაცები იარსებებენ?

როგორც დასაწყისში აღვნიშნე, საზოგადოების ყველა წევრმა უნდა გამოუცხადოს ქალზე ძალადობაზე პროტესტი. ძალადობა ვერ იქნება გამოსავალი. თუ ჩვენ კომუნიკაციით შეგვიძლია პრობლემის მოგვარება, რატომ უნდა მივაყენოთ ფიზიკური ზიანი სხვას?