Müəllif: Gülgün Məmmədxanova
Hər bir cəmiyyətdə mütləq şəkildə boşluqlar mövcuddur, bu boşluqlar müxtəlif problemlərdə ortaya çıxır. Bu çox təbiidir, istəlinən sistem mükəmməl deyil. Təbii olmayan odur ki, hələ də boşluqlar boşluq olaraq qalır. Problemi dilə gətirmək, onu ictimailəşdirmək ilk atılan düzgün addımdır. Məsələn “Bizim cəmiyyətdə erkən evlilik mövcuddur və biz buna qarşıyıq“ deməklə mübarizəni başlatmış oluruq. Ancaq görünən idur ki, əksəriyyətimiz üçün mübarizə yalnız bu addımlada sonlanır. Problemin həllində fərq yaradacaq növbəti addım isə çox zaman atmırıq. Mənim üçün bu imkanlardan ən effektlisi və ən gözəli sosial sahibkarlıqdır. Sosial sahibkarlıq, toplumda mövcud olan problemlərin həll edilməsində sahib ola biləcəyimiz ən güclü silahlardan biri sayıla bilər. Sosial sahibkarlıq qısa tərifini desək , cəmiyyətdə mövcud olan sosial problemlərin həll edilməsini özünə məqsəd bilən biznesin bir növüdür. Klassik biznesdə əsas hədəf gəlir əldə etməkdirsə, sosial sahibkarlıq biznesin prinsipini özünə qayə bilməklə sosial problemi aradan qaldırmağa tuşlanır. Məs: Blake Mycoskie deyə bir gənc 2006-cı ildə Argentiyana ziyarəti zamanı uşaqların çoxunun ayaqyalın olduğunu görür. Bu vəziyyət ona pis təsir göstərir. O, yeni bir ayaqqabı şirkəti qurub, hər satılan ayaqqabı üçün də uşaqlara hədiyyə verməyi hədəfləyir və bunu həyata keçirir. Nəticədə, kim TOMS firmasından özünə ayaqqabı alırsa, bir cütü ayaqqabı onun adından ehtiyacı olan uşaqlara göndərilir. Gürcüstan miqyasında isə 2013-cü ildən fəaliyyət göstərən “Kodola “ sosial sahibkarlıq nümunəsini gətirmək olar. Kodola taxta Oyuncaqlar mağazasıdır. Bu mağazada fiziki məhdudiyyətli şəxslər, sosial yardım alan gənclər, bir sözlə desək ehtiyacı olan sosial qruplar işləyirlər. Onlar bu mağazada həm yeni sənət öyrənirlər, həmdə işlə təmin olunurlar. Fikirləşə bilərsiniz ki, hər şey bu qədər asan deyil, bu biznesi başlamaq üçün maliyyə lazımdır. Ancaq ölkəmizdə gənclərin sosial biznes ideyalarını yerinə yetirmək üçün orta və böyük miqyaslı qrantlar ayrılır, layihələr həyata keçirilir. Doğurdanda cəmiyyətmizdə gender bərabərsizliyi, qadına qarşı zorakılığı qınayırıqsa, hər dəfəsində ən böyük problemlər siyahısında vurğulayırıqsa, mütləq ikinci addımı da atmalıyıq. Problemə yox, problemin həllinə yönəlməliyik. Qadına qarşı zorakılıq cəmiyyətdə ən böyük əngəldirsə, o zaman qadınları iqtisadi cəhətdən gücləndirək. Onları işlə təmin edək. Çünki iqtisadi cəhətdən güclü olan qadın şiddətin qurbanı çox az hallarda olur.
————
სოციალური მეწარმეობა
ავტორი: გიულგიუნ მამეთხანოვა
ყველა საზოგადოებაში აუცილებლად რაღაც სიცარიელე არსებობს. ამ სიცარიელეს კონკრეტული პრობლემები ქმნის. ეს ძალიან ბუნებრივი მოვლენაა. ჩემი აზრით, არაბუნებრივი ისაა, რომ ეს სიცარიელეები არასდროს ივსება. პრობლემებზე ხმამაღლა საუბარი, მისი გასაჯაროება, პირველი გადადგმული ნაბიჯია. მაგალითად, როდესაც ვამბობთ, რომ ჩვენთან არსებობს ადრეული ქორწინების პრობლემა და ჩვენ ამას ვეწინააღმდეგებით, ვიწყებთ ბრძოლას. თუმცა, რაც ჩანს, უმრავლესობაში ეს ბრძოლა მხოლოდ ამ ნაბიჯებით შემოიფარგლება, პრობლემის გადაჭრის შემდგომ ნაბიჯს კი არ ვდგამთ.
ჩემი აზრით, შესაძლებლობებს შორის ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური სოციალური მეწარმეობაა. სოციალური მეწარმეობა ძლიერი ინსტრუმენტია საზოგადოებაში არსებული პრობლემების გადასაჭრელად. სოციალური მეწარმეობა საზოგადოებაში არსებული პრობლემების გადაჭრას უმიზნებს და ეს ბიზნესის ერთ-ერთი სტილია. სწორედ ეს განასხვავებებს ერთმანეთისგან კლასიკურ ბიზნესსა და სოც. მეწარმეობას.
მაგალითად, ახალგაზრდა ბიჭმა ბლეიქ მუქოსკიმ 2006 წელს, არგენტინაში მოგზაურობისას, ბავშვების უმრავლესობა უფეხსაცმლოდ ნახა. მაშინ გადაწყვიტა, ფეხსაცმლის ფაბრიკა გაეხსნა და თითოეულ გაყიდულ ფეხსაცმელზე ერთი ბავშვებისთვის დაერიგებინა. და ეს განახორციელა კიდეც. შედეგად, როდესაც ვინმე ფეხსაცმელს იყიდის, მისი სახელით სხვას საჩუქრად ფეხსაცმელს უგზავნიან.
საქართველოში სოც. მეწარმეობის მაგალითად თოჯინების კომპანია “კოდოლა” გვახსენდება. კოდოლა ხის თოჯინებს მაღაზიაა. აქ შშმ პირები, სოციალურად დაუცველი ახალგაზრდები და სხვა სოც. ჯგუფების ადამიანები არიან დასაქმებულნი. ისინი იქვე ეუფლებიან ახალ პროფესიას და თან მუშაობენ. ალბათ იფიქრებთ, რომ ამის გაკეთება მარტივი არაა და ფულია საჭირო ბიზნესი დასაწყებად. მაგრამ, ქვეყანაში ახალგაზრდებისთვის არსებობს კონკურსები, დიდი და პატარა გრანტები ბიზნესის დასაწყებად. მართლაც, საზოგადოებაში თუ ვებრძვით იმ პრობლემებს, როგორებიცაა გენდერული უთანასწორობა, ქალზე ძალადობა და ა. შ., მაშინ მომდევნო ნაბიჯიც უნდა გადავდგათ. პრობლემაზე მეტად, მის მოგვარებაზე უნდა ვიყოთ ორიენტირებულნი, ქალზე ძალადობა თუ დიდი გამოწვევაა. მაშინ, ქალებს ეკონომიკურად გავაძლიერებთ, რადგან ფინანსურად ძლიერი ქალები ნაკლებად ხდებიან ძალადობის მახვეპლნი.
