Hər bir cəmiyyətdə olduğu kimi , bizim yaşadığmız toplumda da problemlər mövcuddur . Bu qaçınılmaz hadisədir. Ancağ təəsüflər olsun ku, bizim toplumda problemi həll etmək üçün hərəkətə keçmək çoxluq tərəfindən qaçılınan hadisə idi son beş – on ilə qədər.
Məhz bu gecikmə səbəb oldu ku, bu gün azərbaycanlılar deyiləndə “erkən evllilik“ gəlir ilk ağıla. Halbuki bu problem əgər obyektiv nəzər yetirsək bütün qafqaz xalqlarında mövcud idi . Ancağ onlar bu problemi dərk etdilər və aşmağ üçün zamanında hərəkətə başladılar.Bizdə isə zamanında dəf edilmək yerinə , darbazaya qırmızı lent bağlanmağa davam edildi və buna “ adət-ənənə “adı verdik. Əslində ən böyük səhf isə bu problemim “adət-ənənə” kimi alğılanmasıdır .Ən düzgün forma isə zənnimcə cəmiyyətdə mövcud olan bir tür xəstəlik olmalı idi. Xəstəlik , hansıkı zamanın da düzgün diaqnostikası tapılmadı və sonradan ona “ adət-ənənə” adı yapışdırıldı. Tarixə fikir versək , 1918-ci ildə Gürcüstanda , Tbilisi qəzasına demokratik yolla seçilmiş deputatlardan biri azəri-gürcüsü ( Gürcüstan azərbyacanlılar) olan qadın Pərixanım Sofiyeva idi. Təsəvvür edilməsi çətindir , 1918-ci ildir və bizdən olan bir qadın öz yaşadığı regionda Gürcüstan Sosialist Federalistlər partiyasını məğlub edərək, bitərəf millət vəkili kimi Gürcüstan parlamentinə daxil olur ,ancağ biz bu gün erkən evliliyin , qadına şiddətin qarşısını almağ üçün “ pələsənk olmuşuq” , “erkən evliliyə son “ şüarı altında öz gənclik enerjimizi dibinə qədər “ yıxıb-sürüyürük”. Halbuku bu enerjiyi insanlığ üçün faydalı eyləmlərə sərf edə bilərdik. Ancağ düşünürəm ki ,yenədə xoşbəxt olunması gərəkən haldır. Necəki qeyd etdim , son beş-on il əvvəl cəmiyyətdə bir qığılcım oldu və bu qığılcımın nəticəsində problemlərə göz yummayan “gənc həkimlər “ meydana çıxdılar. Son nöqtə, 2019-cu ildə cəmiyyəti müalicə edən bu “ həkimlər “ güclü bir yumruğa dönüşdülər. Elə bir yumruğa kı, əminəm “onlar” qorxacağlar. Çünkü “onlara” elə bir zərbə vurulacağ kı, yenidən “dirilmək “ üçün mütləq “öləcəklər”. Bu yumruğun formalaşması əgər diqqət yetirsək, gənclər üçün mənəvi cəhətdən əsil işgəncə oldu. Biz “üz qaramız” olan problemizdən dolayı utansaqda , susmadığ . Öz istəyimizlə ictimatiyyətə səs saldıq , cəmiyyətmizdə mövcud olan qadına qarşı şiddəti səsli qınadığ , gürcüstanda mövcud olan müxtəlif xəbər- mediaları üçün reportajlar verdik , o reportajların “ Gürcüstanda yaşayan etnik -azərbyacanlılar arasında adət-ənənə olan erkən evlilik hələdə əsas problem olarağ qalır” başlığı bizim ürəyimizə “ qan dağlasada “ yenədə utanmadığ, dilə gətirdik. Və nəticə oldu. Məhz bu ictimailəşdirmə nəticəsində gənclərin içindən hərəsi bir tərəfə səpələnmiş “ gənc həkimlər “ bir-birlərini tapdılar və böyük bir güc ətrafında birləşdilər. Onlar hələlik tək bir ,balaca binası olan “xəstəxana” yaratdılar. Düşünürəm ki , ilkin məqsədmizə çatdıq və artıq ikincı addımı atmağın vaxtı gəlib catıb. Bu “ xəstəxanın” gənc həkimləri əlləri bıçaqlı mövcud olan baxış açısını elə bir kəsib -doğruyacağlar kı, elə bir şiddət, vəhşilik eliyəcəklər ki , “Onlar” üçün qorxulu bir filmdən fərqi olmuyacağ. Buradada ən gözəl məqam bu səfər biz olacağıq “qatil” , “ onlar “ yox. Biz atamızın , anamızın , nənəmizin , babamızın, bir bacının , bir qardaşın “ qatili “ olacağıq, əgər onlar “ onlara” daxildirsə. Bax bu ikinci addım sayıla bilər və bu “ qətliamın “ sonunda cəmiyyət diriləcək . O zaman artığ “sus “ və “ öldür”!
გთხოვ, გახდი “მკვლელი”!
გიულგუნ მამეთხანოვა
როგორც ყველა საზოგადოებას, ჩვენს საზოგადოებაც აქვს პრობლემები. ეს გარდაუვალი ამბავია. მაგრამ, სამწუხაროდ, ბოლო ხუთი-ათი წლის წინ არავინ ფიქრობდა პრობლემების მოგვარებაზე. ზუსტად ამ დაგვიანების შედეგია დღევანდელი სიტუაცია.
არადა, ნაადრევი ქორწინება ზოგადად კავკასიელი ხალხის პრობლემა იყო. მაგრამ, ჩვენგან განსხვავებით, სხვებმა პრობლემა აღიარეს და გადაჭრის გზების ძებნაც დაიწყეს. ჩვენთან კი, პრობლემის თავის დროზე გადაჭრის ნაცვლად, იგი ჭიშკართან წითელი ლენტების გამოფენით გაამყარეს და ამას ტრადიცია დაარქვეს.
ყველაზე დიდი შეცდომა ამის „ტრადიციად” მონათვლა იყო. ჩემი აზრით, ამას დაავდება უნდა ვუწოდოთ.
ეს ის დაავდებაა, რომლის დიაგნოზიც თავის დროზე ვერ დასვეს და ტრადიცია დაარქვეს. თუ ისტორიას გადავავლებთ თვალს, 1918 წელს თბილისის ეროვნულ კრებაზე დემოკრატიული გზით არჩეულ დეპუტატებს შორის ერთ-ერთი საქართველოს მოქალაქე აზერბაიჯანელი ფარიხან სოფიევა იყო. წარმოდგენაც რთულია, – 1918 წელს ჩვენი საზოგადოების წევრმა ქალმა თავის რეგიონში საქართველოს სოციალ-ფედერალისტთა პარტია დაამარცხა, ჩვენ კი დღეს ნაადრევ ქორწინებას, ოჯახში ძალადობას ვებრძვით. ამაში ვხარჯავთ ჩვენს ენერგიას. არადა, ეს ენერგია სხვა სასარგებლო საქმიანობისთვის უნდა გამოვიყენოთ.
მაგრამ, მაინც მგონია, რომ უნდა გვიხაროდეს. როგორც აღვნიშნე, ბოლო წლებში დაიწყო ამ “დაავადებებთან” ბრძოლა და შედეგად ახალგაზრდული მოძრაობა ჩამოყალიბდა, რომელმაც საზოგადოების განკურნება იკისრა. საბოლოოდ, 2019 წელს, ეს მოძრაობა ერთ მუშტად გაერთიანდა. ეს ისეთი მუშტია, რომლის ძალისაც, დარწმუნებული ვარ, “მათ” შეეშინდებათ.
მაგრამ, ამ მუშტის გაერთიანება ახალგაზრდებისთვის მორალურად მტანჯველი იყო. ჩვენ პრობლემების გამო გვრცხვენოდა, მაგრამ არ გაჩუმდით. ჩვენ გავახმაურეთ პრობლემები, დავგმეთ ქალთა მიმართ ძალადობა, საქართველოში სხვადასხვა მედიასაშუალებებში ამაზე ღიად ვისაუბრეთ.
მიუხედავად იმისა, რომ მედიაში ეს ამბები “საქართველოში მცხოვრებ ეთნიკურ უმცირესობებს შორის ნაადრევი ქორწინება კვლავ პრობლემად რჩება” სათაურით შუქდება, მაინც არ შეგვრცხვა ამაზე ხმამაღლა საუბარი. ზუსტად ამის შედეგად, გაფანტულმა ახალგაზრდა “ექიმებმა” ერთმანეთი ვიპოვეთ და დიდი ძალის გარშემო გავერთიანდით. ჩვენ ჯერ ერთპალატიანი საავადმყოფო შევქმენით.
მგონია, რომ პირველ მიზანს მივაღწიეთ და უკვე დროა, მეორე ნაბიჯიც გადავდგათ. ეს ექიმები, ხელში ლანცეტით, არსებულ მავნე ტენდენციებს ისე უხეშად ამოვკვეთთ, რომ “ტრადიციებს” ამოფარებული საზოგადოებისთვის ეს საშინელაბათა ფილმივით იქნება. ყველაზე კარგი ის არის, რომ ამჯერად ჩვენ ვიქნებით “მკვლელები” და არა – ისინი. ჩვენ დედების, ბებიების, ბაბუების, და-ძმის “მკვლელები” გავხდებით, თუ ისინი “მათნაირები” არიან. ეს იქნება ჩვენი მოძრაობის მეორე ნაბიჯი და საბოლოოდ, საზოგადოება მეორედ დაიბადება. მაშინ უკვე “გაჩუმდი” და “მოკალი”!
