Qadına qarşı zorakılıq, kişilərin hakim olduğu sistemin nəticələrindən biridir. Bunu statistik göstərcilərə əsaslanaraq demək mümkündür. Qadınlara yalnız qadın olduqları üçün təsir edən ayrı-seçkilik və fiziki, cinsi və psixoloji zərər, qadınlara qarşı zorakılıq deməkdir. Şiddəti törədən, ümumiyyətlə qadınların elə məhs öz yaxınları və tanıdığı kişilərdir (həyat yoldaşı, sevgilisi, atası, qardaşı və s.); Qadına qarşı şiddət dedikdə, bu cəmiyyətdə “kişi şiddətidir” başa düşürük.
Gələk ən mühim məsələyə: Zorakılıq, qadınların öz hüquq və azadlıqlarından istifadə etmələrinə və tətbiq etmələrinə maneə törədən, bütün dünyada yayılmış insan hüquqları pozuntusudur. Yenə Dövlətlər tərəfindən aparılmış sorğuya arxalanaraq və o məlumatları əsas alaraq, zorakılıq səbəbilə həyatını itirən 15-46 yaş qrupundakı qadınların sayı, xərçəng, malyariya, yol qəzaları və müharibələr nəticəsində həyatını itirən qadınların sayından çoxdur.
Bəzi ölkələr həyata keçirdikləri real və əsaslı siyasət sayəsində qadınlara qarşı zorakılığın azaldılmasına nail olduqları məlumdur. Zorakılıq eyni evi paylaşmasanız belə, sizə ,uşaqlarınıza və ya qohumlarınıza şiddət tətbiq edən; Eyni evdə yaşamasanız belə, ailə üzvləri sayılan insanlar tərəfindən sizə və ya uşaqlarınıza qarşı yönəldilmişdir;
Evli olsanız da, həyat yoldaşınıza və ya boşanmış həyat yoldaşınıza, sizə və ya uşaqlarınıza qarşı göstərdiyi zorakılıq mötivli davranışdır.
Sizə fiziki, cinsi, psixoloji cəhətdən zərər və ya əziyyət verən, təhdid və məcburiyyət, ixtiyari olaraq azadlıqdan məhrum etmə kimi davranışlar AİLƏ ZORAKILIĞIDIR.
Qadınlara qarşı zorakılığın aradan qaldırılmasında hüquq qaydalarının rolu danılmazdır. Ancaq qadına qarşı şiddətlə mübarizənin yalnız hüquqi qayda da müvəffəqiyyətli olması mümkün deyil. Dünyanın zorkılıqla bağlı mübarizəsini daha effektiv etmək üçün: İnsanların bir fərd olaraq Zorakılığın qarşısını almaq və qadınları şiddətdən qorumaq, zorakılıq halında təsirli bir araşdırma aparmaq, günahkarı cəzalandırmaq və zərərçəkmişə təzminat vermək lazımdır. Bundan əlavə bu məsələyə kifayət qədər büdcə ayırmaq üçün hüquqi tənzimləmələr də daxil olmaqla bütün zəruri tədbirləri görməyi özünə borc bilməli və müəyyən tərtibləri etməlidir.
Gürcüstan hökuməti tərəfindən 2015-ci il avqustun 17-də qəbul edilmiş “Vətəndaş Bərabərliyi qanunu, qadın hüquqlarının müdafiəsinin dəstəklənməsini, onların ictimai həyatda aktiv iştirakına dəstəyin təşviq edilməsini nəzərdə tutur. Həyata keçirilən tədbirlərdə əsas diqqət gender bərabərliyi məsələlərinə yönəldilmişdir. Bundan əlavə, həm dövlət, həm də qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən bir sıra proqram və layihələr həyata keçirilir.
Proseslər davam edir ancaq fundamental dəyişikliklər hələ də üzdə görünmür.
Müəllif: Laləzar Həsənova
——————————————————————————–
ფაქტები ძალადობის შესახებ
ქალთა მიმართ ძალადობა მამაკაცების მიერ მართული სისტემის ერთ-ერთი შედეგია. ამის დადასტურება თავდაპირველად სტატისტიკაზე დაყრდნობითაა შესაძლებელი. დისკრიმინაცია და ფიზიკური, სექსუალური და ფსიქოლოგიური ზიანის მიყენება ეხება მხოლოდ და მხოლოდ ქალებს, იმის გამო, რომ ქალები არიან. ეს კი ზუსტად ქალთა მიმართ ძალადობას ნიშნავს. ძალადობას ზოგადად, მამაკაცები სჩადიან, რომლებიც ქალების ახლობლები და მათი ნაცნობები არიან (მეუღლე, შეყვარებული, მამა, ძმა და სხვ.). ჩვენს საზოგადოებაში როდესაც ჩვენ ვახსენებთ ცნებას „ქალზე ძალადობა“, ამაში კაცის მხრიდან ძალადობა იგულისხმება ქალთა მიმართ.
ახლა კი, გადავიდეთ ყველაზე მნიშვნელოვან საკითხზე: ძალადობა არის ადამიანის უფლებების ფართოდ გავრცელებული დარღვევა, იგი არღვევს ქალთა უფლებებს და თავისუფლებას. ისევ და ისევ, სხვადასხვა ქვეყნებში ჩატარებული კვლევების შედეგად აღმოჩნდა, რომ ძალადობის შედეგად დაღუპული 15-46 წლის ქალთა რიცხვი უფრო მეტია, ვიდრე კიბოთი, მალარიით, საგზაო შემთხვევებისა და ომების შედეგად გარდაცვლილი ქალების რიცხვი.
ცნობილია, რომ ზოგიერთმა ქვეყანამ მოახერხა ქალთა მიმართ ძალადობის შემცირება, რეალისტური და თანმიმდევრული პოლიტიკის საშუალებით. ქმედება ნიშნავს ძალადობას როდესაც, თქვენზე ან და შვილებზე ხორციელდება, მაშინაც კი, თუ თქვენ არ ცხოვრობთ ერთად და ეს ქმედება ხორციელდება იმ ადამიანების მიერ, რომლებიც ოჯახის წევრებად ითვლებიან; ქმედება, რომელსაც დამაზიანებელი შინაარსი აქვს, ნიშნავს ძალადობას, მაშინაც კი, თუ დაქორწინებული ან განქორწინებული ხართ და თქვენი მეუღლე ამ ქმედებას თქვენ ან თქვენი შვილების მიმართ ახორციელებს.
ოჯახში ძალადობა ნიშნავს ქცევას, რომელიც ფიზიკური, სექსუალური, ფსიქოლოგიური ზიანის ან ტანჯვის, მუქარის, იძულების და/ან თავისუფლების აღკვეთის შინაარსს ატარებს.
აღსანიშნავია, რომ კანონის უზენაესობის როლი ქალებზე ძალადობის აღმოფხვრაში უდავოა. თუმცა, ქალთა მიმართ ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლა ვერ იქნება წარმატებული მხოლოდ სამართლებრივი საშუალებებით. მსოფლიოში ძალადობასთან ბრძოლის ეფექტურობის გაზრდის მიზნით, ადამიანებს, როგორც ინდივიდებს, უნდა მიეცეთ საფუძველი იმისა, რომ დაიცვან ქალები ძალადობისგან, ჩაატარონ ეფექტური კვლევები და გამოძიებები ძალადობის და ძალადობის ფაქტების შესახებ, დაისაჯონ დამნაშავეები და აანაზღაურონ მსხვერპლისთვის მიყენებული ზიანი. გარდა ამისა, სახელმწიფოებმა უნდა აიღონ ვალდებულება, რომ მიიღონ ყველა საჭირო ზომა, მათ შორის სამართლებრივი ღონისძიებები და განახორციელონ საჭირო ღონისძიებები, რათა გამოყონ საკმარისი ბიუჯეტი ძალადობრივი შემთხვევების პრევენციის მიზნით.
საქართველოში სამოქალაქო თანასწორობის შესახებ კანონი საქართველოს მთავრობის მიერ 2015 წლის 17 აგვისტოს დამტკიცდა. იგი ითვალისწინებს ქალთა უფლებების დაცვას და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მათი აქტიური მონაწილეობის ხელშეწყობას. ღონისძიებები, რომელსაც აღნიშნული კანონი ითვალისწინებს, ძირითადად გენდერულ თანასწორობას ეხება. ამის გარდა, რიგი პროგრამებისა და პროექტებისა როგორც სახელმწიფო, ასევე არასამთრობო ორგანიზაციების მხრიდან მუდმივად ხორციელდება.
პროცესები მიმდინარეობს, მაგრამ ფუნდამენტური ცვლილებები ჯერ კიდევ არ ჩანს.
ავტორი: ლალაზარ ჰასანოვა
