Սուսաննա Ասատրյան

Վաղաժամ ամուսնություններն ու աղջիկների առևանգումը Ջավախքի հայ համայնքում շարունակում են արդիական խնդիր լինել:
Տարբեր մշակույթներում և կրոններում, տարբեր ժողովուրդների մոտ և տարբեր ժամանակներում կարելի է գտնել իրար ոչ նման պատկերացումներ այն բանի մասին, թե որ ամուսնությունն է պետք համարել չափազանց վաղ և ինչու։ Դարեր շարունակ ժամանակակից պատկերացումներով վաղ ամուսնությունները կնքվել են աղքատ զարգացող երկրներում և վատ ապահովված ընտանիքներում։
Ջավախքի հայաբնակ շատ վայրերում այսօր չափազանց մեծ խնդիր է վաղաժամ ամուսնությունը, դեռ չափահաս չդարձած աղջիկներին ամուսնացնում են ,երբեմն իրենց կամքով, շատ հաճախ նաև ստիպողաբար, խորտակելով նրանց երազանները՝ կիսատ թողնելով մանկությունները: Հին ու ավանդական ավանդույթներին հետևելով առևանգում են աղջիկներին ընդամենը 15 , 16 երբեմն անգամ 13 տարեկանում, բռնանալով նրանց իրավունքները:
Հին սերնդի մտածելակերպին զոհ գնալով նրանք մեծանում են այն մտքով, որ պետք է ամուսնանան 18 տարեկանում, կամ ավելի շուտ իսկ եթե ոչ, ուրեմն ի՞նչ կարող են անել տանը, և ամուսնությունն իրենց օրն է, իսկ հետո դա իրենց կյանքը լցնելու միջոց է։
Ամուսնանալ և ընտանիք ունենալը պետք է ու ցանկալի,բայց գիտակից ու հասուն թե կյանքով,թե մտածելակերպով,և ոչ թե կամքից անկախ,նախանձից ելնելով,կամ ինչ որ կարծրատիպեր ու կարծիքներ փոխելու համար
Յուրաքանչյուր աղջիկ իրավունք ունի ազատ ապրելու, ինքնուրույն ընտրության, կրթություն ստանալու և ինքն իր ուզած ապագան կերտելու իրավունք:

——————————–

ჩაკეტილი ოცნებები

სუსანა ასატრიანი

სამცხე-ჯავახეთის სომხურ თემში ნაადრევი ქორწინება და გოგონების გატაცება კვლავ აქტუალური თემაა.
სხვადასხვა კულტურაში, სხვადასხვა რელიგიაში, სხვადასხვა ხალხში, სხვადასხვა დროს, შეიძლება იპოვოთ განსხვავებული იდეები იმის შესახებ, თუ როგორი ქორწინება უნდა განიხილებოდეს ნაადრევად და რატომ. საუკუნეების მანძილზე, ადრეული ქორწინება ღარიბ, განვითარებად ქვეყნებში და ღარიბ ოჯახებში ხდებოდა.
სამცხე-ჯავახეთის სომხებით დასახლებულ ბევრ რაიონში ნაადრევი ქორწინება დღეს ძალიან დიდი პრობლემაა. გოგონები, რომლებსაც ჯერ არ მიუღწევიათ სრულწლოვანებამდე, ქორწინდებიან, ზოგჯერ ნებაყოფლობით, ძალიან ხშირად – ძალით. მათ ემსხვრევათ ოცნებები, ბავშვობა ნახევარ გზაზე ეცლებათ ხელიდან. ძველი ტრადიციების დაცვით, გოგონებს აქორწინებენ სულ რაღაც 15, 16, ზოგჯერ 13 წლის ასაკშიც, მათი უფლებების დარღვევით.
მათ ფაქტიურად უფროსი თაობის აზროვნებას სწირავენ. გოგონები იზრდებიან იმ რწმენით, რომ 18 წლის ასაკში უნდა დაქორწინდნენ, ან უფრო ადრე. თუ არა ეს, მაშინ რა უნდა ქნან სახლში? დაქორწინება მათი ცხოვრების შევსების გზაა.
დაქორწინება ოჯახის ქონა სასურველია, თუმცა – შეგნებული და მომწიფებული გადაწყვეტილებით, როგორც ცხოვრებაში, ასევე – მენტალიტეტით, არა – გაუაზრებელი ნაბიჯით, შურით ან რაღაც სტერეოტიპებისა და შეხედულებების შესაცვლელად.
ყველა გოგონას აქვს უფლება, იცხოვროს თავისუფლად, გააკეთოს დამოუკიდებელი არჩევანი, მიიღოს განათლება, შექმნას მისთვის სასურველი მომავალი