Այսօրվա դրությամբ ոչ միայն Վրաստանում, այլև ամբողջ աշխարհում շատ կարծրատիպեր են տարածված:

Կարծրատիպերը եղել են և հիմա էլ մեծ խնդիր են հանդիսանում ամբողջ աշխարհի մարդկանց համար, որովհետև ժամանակը գնում է, իսկ կարծրատիպերը շարունակում են գոյություն ունենալ: Այս ժամակակից դարում էլ մարդիկ որոշ չափով ապրում են «շրջանակների» մեջ:

Կարծրատիպերի տարածված տեսակներից մեկը գենդերային կարծրատիպն է, որը դարերի ընթացքում հասարակության անլուծելի խնդիրն է դարձել: Քանի որ այսօր էլ կինը չունի այն հնարավորությունները և իրավունքները, որոնք ունեն արական սեռի ներկայացուցիչները:

Կինը ամեն տեղ համարվում է թույլ սեռի ներկայացուցիչ, եւ հաճախ այնպիսի դեպքեր են լինում, երբ կնոջ նկատմամբ բռնություն է գործադրվում:

Ես, անձամբ, հաճախ եմ լսել այն արտահայտությունը, թե. «Աղջիկ ես, քո ի՞նչ գործն է», կամ էլ «աղջիկ ես, պետք է մնաս տանը, լինես խելոք եւ ձայն չհանես»:

Այսօր Վրաստանում էլ իրենից մեծ խնդիր է ներկայացնում գենդերային կարծրատիպը: UNDP in Georgia -ի հետազոտությունները ցույց են տվել, որ Վրաստանի բնակչության 48% -ը համարում է, որ կնոջ գլխավոր պարտականությունը ընտանիքի մասին հոգ տանելն է եւ ոչ մասնագիտական կարիերայով զբաղվելը:

Կարծրատիպերից մեկն են համարվում ազգային ավանդույթները, որոնց զոհ են դառնում շատ մարդիկ: Օրինակ՝ որոշ ավանդույթի եւ կրոնի համաձայն աղջիկները պարտավոր են գլխաշոր կրել: Նշանակություն չունի թե տարվա որ եղանակը կլինի, դա ավանդույթ է, և նրանք պարտավոր են ենթարկվել:

Նաև ավանդական կարծրատիպ է վաղ տարիքում ամուսնանալը, որը ոչ միայն Վրաստանում այլեւ շատ երկրներում է տարածված: Այսօր էլ շատ անչափահասների են ամուսնացնում վաղ տարիքում, և դրանով բազմաթիվ երեխաներ են դառնում հետամնաց ավանդույթների զոհը:

UNICEF -ի անցկացրած հետազոտությունների համաձայն աշխարհում ամենաշատը անչափահասներին ամուսնացնում են Հնդկաստանում, որտեղ 15 մլն -ից ավելի աղջիկ է ընտանիք կազմում:

Ավանդական կարծրատիպ է նաև աղջիկ փախցնելը: Ճիշտ է, այս կարծրատիպը տարիներ առաջ ավելի մեծ խնդիր էր, բայց հիմա էլ այն արդիական է եւ մնում է անլուծելի:

Ընդհանուր առմամբ կարծրատիպերը շատ-շատ են, և դրանք կոտրելու համար երկար ժամանակ է հարկավոր: Բայց նշենք, որ մեր հասարակության մեջ գոյություն ունեն այնպիսի անձիք, որոնց հաջողվել է կոտրել ժամանակի մեջ մնացած կարծրատիպերը:

Կարծում եմ, մենք՝ 21 -րդ դարի երիտասարդներս, պետք է պայքարենք անցանկալի կարծրատիպերի դեմ եւ օգնենք մարդկանց, որ չընկնեն «շրջանակների» մեջ ու դրանք կոտրելով առաջ շարժվեն:

————————–

სტერეოტიპები

ავტორი სედა საქისიანი

დღეს-დღეობით, არამხოლოდ საქართველოში, არამედ მთელი მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში ბევრი სტერეოტიპია გავრცელებული.

სტერეოტიპები იყო და ახალაც ძალიან დიდ პრობლემას წარმოადგენს მსოფლიოსთვის, რადგან დრო მიდის, ხოლო სტერეოტიპები რჩება, და ამ თანამედროვეობაშიც კი, მოსახლეობა გარკვეულ ჩარჩოში ექცევა.

სტერეოტიპებიდან ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებულია გენდერული სტერეოტიპი. გენდერული სტერეოტიპი საუკუნეების განმავლობაში საზოგადოების გადაუჭრელ პრობლემას წარმოადგენს, რადგან დღესაც კი, ქალებს არ აქვთ ის შესაძლებლობები და უფლებები, რაც აქვთ მამრობითი სქესის წარმომადგენლებს.

ქალი ყველგან ითვლება სუსტი სქესის წარმომადგენლად და ხშირია ისეთი ფაქტებიც, როცა ქალზე ძალადობენ.

მე პირადად ბევრჯერ გამიგია ფრაზა “გოგო ხარ, რა შენი საქმეა” ან “გოგო ხარ, უნდა დარჩე სახლში, იყო ჩუმად და ხმა არ ამოიღო.”

დღეს საქართველოშიც დიდ პრობლემას წარმოადგენს გენდერული სტერეოტიპები. UNDP in Georgia-ს კვლევებმა აჩვენა, რომ საქართველოს მოსახლეობის 48% მიიჩნევს, რომ ქალის მთავარი მოვალეობა ოჯახზე ზრუნვაა და არა – პროფესიული კარიერა.

ერთ-ერთ სტერეოტიპად მიიჩნევა ეროვნული ტრადიციები, რომლის მსხვერპლიც ბევრი ადამიანია.

მაგალითად, ზოგი ტრადიციის და რელიგიის თანახმად, გოგოები ვალდებულნი არიან, თავსაბურავით ჰქონდეთ თავი დაბურული. მნიშვნელობა არ აქვს, წელიწადის რომელი დრო იქნება, ეს ტრადიციაა და ისინი ვალდებულნი არიან, დაემორჩილონ მას.

ასევე ტრადიციული სტერეოტიპია ნაადრევი ქორწინება, რომელიც არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ ძალიან ბევრ ქვეყანაშია გავრცელებული. დღესაც კი ძალიან ბევრ არასრულწლოვანს აქორწინებენ ადრეულ ასაკში და ამით ძალიან ბევრი ბავშვი ხდება ჩამორჩენილი ტრადიციების მსხვერპლი.

UNICEF-ის კლევების თანახმად, მსოფლიოში ყველაზე მეტი არასრულწლოვნის დაქორწინება ხდება ინდოეთში, სადაც 15 მილიონზე მეტ გოგონას უწევს ოჯახის შექმნა.

კიდევ ერთი ტრადიციული სტერეოტიპია გოგოს მოტაცება. მართალია, ეს სტერეოტიპი წლების წინ უფრო დიდ პრობლემას წარმოადგენდა, მაგრამ ახლაც არსებობს და გადაუჭრელ პრობლემას წარმოადგენს.

საერთო ჯამში, სტერეოტიპები ძალიან ბევრია და მათ დამსხვრევას ძალიან დიდი დრო სჭირდება, მაგრამ აღსანიშნავია ისიც, რომ ჩვენს საზოგადოებაში არსებობენ ინდივიდები, რომლებმაც შეძლო და დაამსხვრია დროში ჩამორჩენილი სტერეოტიპები.

ვფიქრობ, ჩვენ, 21-ე საუკუნის ახალგაზრდები, უნდა ვებრძოლოთ არასასურველ სტერეოტიპებს და დავეხმაროთ ადამიანებს, რომ არ მოექცნენ არსებულ ჩარჩოებში და მათი დამსხვრევით ერთი ნაბიჯით წინ წავიდნენ.