Ժնև (նոյեմբերի 11, 2021) – ՄԱԿ-ի Կանանց իրավունքների կոմիտեն որոշել է, որ Վրաստանը չի կարողացել հետաքննել և հետապնդել կանանց նկատմամբ բռնությունը սեռի և արժանապատվության հիման վրա, ով դաժան ծեծի է ենթարկվել ընտանիքի անդամների կողմից անչափահաս երեխաների աչքի առաջ, ինչի հետևանքով մահացել է։
Այսօրվա հրապարակված խախտման վերաբերյալ, իր կարծիքում Կանանց նկատմամբ խտրականության վերացման կոմիտեն (CEDAW) իր մտահոգությունն է հայտնում այն կապակցությամբ, որ վրացական իշխանությունները չեն կարողացել ապահովել Խանում Ջեյրանովայի ընտանիքի անդամների ձերբակալությունը և պատասխանատվությունը, ովքեր նրան ծեծի են ենթարկել մինչև գիտակցություը կորցնելը և նաև բարեկամների մոտ վերադառնալու որոշման պատճառով, որից հետո կնոջը մահացած են գտել։
Կոմիտեն հրապարակել է իր եզրակացությունները՝ Ջեյրանովայի երկու երեխաների բողոքից հետո, որոնք 11 և 7 տարեկան էին, երբ նրանց մայրը մահացավ:
Ջեյրանովան` ով ազգությամբ ադրբեջանցի էր և Վրաստանի քաղաքացի, նրան ամուսնուն հարազատները մեղադրել են դավաճանության մեջ։ 2014 թվականի սեպտեմբերի 16-ին նրա վրա հարձակվել են ամուսնու երեք հարազատները, որոնք Ջեյրանովային քարշ տալով գյուղով մեկ, այնքան դաժան ծեծի են ենթարկել, որ կինը մի քանի անգամ կորցրել է գիտակցությունը։
Այդ գիշեր գյուղապետն ու ոստիկանության աշխատակիցները ահազանգ են ստացել սպանվածի հայրական տնից, որտեղ նրանց դիմավորել է լացող կինը, ով օգնություն էր խնդրում, քանի որ ընտանիքի անդամները ստիպել են իրեն թունավորել առնետի թույնով։ Ոչ մի հարազատի չեն ձերբակալվել, կինոջն էլ չեն տեղափոխվել հիվանդանոց։ Այդ գիշեր գյուղապետը ընտանիքից հեռացրել է կնոջն, իսկ առավոտյան վերադարձրել մոր մոտ։ Հաջորդ օրը նրա մայրը Ջեյրանովային գտել է պարտեզում մահացած ՝ դիակը եղել է պարանից կախված։
Մոլլաները ովքեր պատրաստել են Ջեյրանովայի մահացած մարմինը, ասել են, որ նրա հագուստը արյունով է պատված եղել և ըստ ականատեսների, նրան «ծեծելով սպանել են»:
Սակայն ոստիկանությունը դատաբժշկական փորձաքննություն չի անցկացրել, քանի որ ընտանիքի անդամները հրաժարվել են։
Հետաքննությունը սկսվելուց հետո գործը շուտով փակվեց։ Քանի որ դատախազությունը եզրակացրել է, որ տուժողն ինքնասպանություն է գործել, ըստ նրանց ասելով, «ամոթալի» և «ապաշնորհ» վարքագծի պատճառով է եղել դա։
«Տիկին Ջեյրանովան դարձել է խաչաձև խտրականության զոհ, կապված էթնիկ պատկանելության և ոստիկանության և դատական մարմինների կարծրատիպային վերաբերմունքի հետ», – հայտարարել է կոմիտեի անդամ Գենովևա Տիշևան:
«Եթե վրացական կառավարությունը պատշաճ կերպով պաշտպաներ տիկին Ջեյրանովային գենդերային բռնությունից, նա ողջ կլիներ այսօր», – հավելել է նա:
Կոմիտեն նշում է, որ Վրաստանը չի կարողացել արդյունավետ պաշտպանություն ապահովել և չի ձեռնարկել բոլոր համապատասխան միջոցները Ջեյրանովայի նկատմամբ խտրականությունը վերացնելու համար։ Նա նաև եզրակացրեց, որ Վրաստանը խախտել է զոհի հարձակման և մահվան մեղավորներին հետաքննելու և պատժելու իր պարտավորությունը:
Կոմիտեն կոչ է արել Վրաստանին արագ, մանրակրկիտ և անկախ հետաքննություն անցկացնել Ջեյրանովայի մահվան կապակցությամբ և պատժել մեղավորներին: Նա Վրաստանից պահանջել է տրամադրել համապատասխան փոխհատուցումներ, ներառյալ համարժեք փոխհատուցում, ինչպես նաև պաշտոնական ներողություն խնդրել տիկին Ջեյրանովայի երեխաներից: Կոմիտեն կոչ է արել Վրաստանին ապահովել ընտանեկան բռնության հետ կապված բոլոր օրենսդրությունը, այդ թվում նաև ներառել քաղաքականությունը և միջոցառումները կազմակերպել ընտանեկան բռնությունների վերաբերյալ նաև արժանապատվության համար կատարված բռնությունների մասին։ Բացի այդ, կոմիտեն մասնակից պետություններին խնդրել է ուժեղացնել կանանց կյանքի իրավունքի և խոշտանգումների դեմ նրանց ազատության ապահովման միջոցառումները և ուշադրությունը կենտրոնացնել մեկուսացված, փակ համայնքների վրա, որտեղ կիրառվում են արժանապատվության պաշտպանության վրա հիմնված նորմերը:
ხანუმ ჯეირანოვას საქმის შესახებ გაეროს ქალთა კომიტეტმა გადაწყვეტილება გამოაქვეყნა
ჟენევა (2021 წლის 11 ნოემბერი) — გაეროს ქალთა უფლებების კომიტეტმა დაადგინა, რომ საქართველომ ვერ უზრუნველყო გამოძიება და სამართლებრივი დევნა ქალის მიმართ გენდერული ნიშნით და ღირსების სახელით ჩადენილ ძალადობასთან დაკავშირებით, რომელიც სასტიკად სცემეს ოჯახის წევრებმა მცირეწლოვანი შვილების თვალწინ, რამაც მისი სიკვდილი გამოიწვია.
კანონდარღვევის შესახებ დღეს გამოქვეყნებულ მოსაზრებებში, ქალთა დისკრიმინაციის აღმოფხვრის კომიტეტი (CEDAW) გამოხატავს წუხილს იმ ფაქტის გამო, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ ვერ უზრუნველყო მსხვერპლი ხანუმ ჯეირანოვას ოჯახის წევრების დაკავება და პასუხისგებაში მიცემა, რომლებმაც იგი უგონო მდგომარეობამდე სცემეს და ასევე მისი ნათესავებთან დაბრუნების გადაწყვეტილების გამო, რის შემდეგაც ქალი გარდაცვლილი იპოვეს.
კომიტეტმა გამოაქვეყნა დასკვნები ჯეირანოვას ორი შვილის საჩივრის განხილვის შემდეგ, რომლებიც 11 და 7 წლის იყვნენ, როდესაც მათი დედა გარდაიცვალა.
ჯეირანოვას, ეთნიკურად აზერბაიჯანელსა და საქართველოს მოქალაქეს, ნათესავები ქმრის ღალატში ადანაშაულებდნენ. 2014 წლის 16 სექტემბერს მას თავს დაესხა ქმრის სამი ნათესავი, რომლებმაც იგი მთელ სოფელში ათრიეს და ისე სასტიკად სცემეს, რამ ქალმა რამდენჯერმე დაკარგა გონება.
იმ ღამეს სოფლის გამგებელი და პოლიციის თანამშრომლები მსხვერპლის მამის სახლში გამოიძახეს, სადაც მათ დახვდა ატირებული ქალი, რომელიც შველას ითხოვდა, რადგან ოჯახის წევრები ვირთხის შხამით თავის მოწამლვას აიძულებდნენ. არც ნათესავები დააკავეს და არც ქალი გადაიყვანეს საავადმყოფოში. იმ ღამით სოფლის გამგებელმა ქალი ოჯახს გაარიდა, მაგრამ დილით დედას დაუბრუნა. მეორე დღეს ჯეირანოვას დედამ იგი გარდაცვლილი იპოვა: ცხედარი თოკზე ეკიდა ბაღის ფარდულში.
მოლებმა, რომლებმაც ჯეირანოვას ცხედარი მოამზადეს, თქვეს, რომ მისი ტანსაცმელი სისხლით იყო გაჟღენთილი და მოწმის ჩვენებით ის „სიკვდილამდე ნაცემი“ იყო.
თუმცა, პოლიციას არ ჩაუტარებია ადგილზე სასამართლო სამედიცინო ექსპერტიზა, მას შემდეგ რაც ოჯახმა აღნიშნულზე უარი განაცხადა.
გამოძიება დაიწყო, მაგრამ საქმე მალევე დაიხურა. პროკურატურამ გამოიტანა დასკვნა, რომ მსხვერპლმა თვითმკვლელობა ჩაიდინა, მათი თქმით, საკუთარი “სამარცხვინო” და “უკადრისი“ საქციელის გამო.
„ქალბატონი ჯეირანოვა გახდა ეთნიკურ კუთვნილებასთან და პოლიციისა და სასამართლო სისტემის სტერეოტიპულ დამოკიდებულებებთან დაკავშირებული ჯვარედინი დისკრიმინაციის მსხვერპლი “, – განაცხადა კომიტეტის წევრმა გენოვევა ტიშევამ.
„საქართველოს ხელისუფლებას სათანადოდ რომ დაეცვა ქალბატონი ჯეირანოვა გენდერული ძალადობისგან, იგი დღეს ცოცხალი იქნებოდა“, – დასძინა მან.
კომიტეტმა დაადგინა, რომ საქართველომ ვერ უზრუნველყო ეფექტური დაცვა და არ მიიღო ყველა შესაბამისი ზომა ჯეირანოვას მიმართ დისკრიმინაციის აღმოსაფხვრელად. მან ასევე დაასკვნა, რომ საქართველომ დაარღვია ვალდებულება გამოიძიოს და დასაჯოს მსხვერპლზე თავდასხმისა და მის გარდაცვალებაზე პასუხისმგებელი პირები.
კომიტეტმა მოუწოდა საქართველოს ჩაატაროს სწრაფი, საფუძვლიანი და დამოუკიდებელი გამოძიება ჯეირანოვას გარდაცვალების საქმესთან დაკავშირებით და დასაჯოს პასუხისმგებელი პირები. მან საქართველოსგან მოითხოვა შესაბამისი რეპარაციის უზრუნველყოფა, მათ შორის ადეკვატური კომპენსაციის გადახდა და ასევე ოფიციალური ბოდიშის მოხდა ქ-ნი ჯეირანოვას შვილებისთვის. კომიტეტმა მოუწოდა საქართველოს უზრუნველყოს, რომ ყველა კანონმდებლობა, პოლიტიკა და ღონისძიება, რომელიც ეხება ოჯახურ ძალადობას, ასევე მოიცავდეს ღირსების სახელით ჩადენილ ძალადობას. გარდა ამისა, კომიტეტმა მოსთხოვა მონაწილე სახელმწიფოს გააძლიეროს ზომები ქალთა სიცოცხლის უფლებისა და მათი წამებისგან თავისუფლების უზრუნველსაყოფად, და ყურადღება გაამახვილოს იზოლირებულ, დახურულ თემებზე, სადაც ღირსების დაცვაზე დაფუძნებული ნორმები მოქმედებს.
