Ջավախք աշխարհը վաղ ժամանակներից էլ հարուստ է եղել ճարտարապետական հուշարձաններով ու սրբավայրերով, եզակի ու հետաքրքիր պատմություններով: Հայ ժողովրդի մեջ տարածված է եղել ուխտատեղի դարձնել ոչ միայն եկեղեցիները, այլև այն վայրերը, որոնք, ըստ տարածված համոզմունքի, համարվում են սուրբ վայրեր։
Այդպիսի վայրերից է «Ջմբկ» սրբատեղին, որը գտնվում է Գումբուրդո գյուղում: Գումբուրդո գյուղը գտնվում է Սամցխե-Ջավախեթիի Ախալքալաքի շրջանում: «Ջմբկ» սրբավայրի մասին բազմաթիվ տարատեսակ կարծիքներ ու առեղծվածներ կան. սրբատեղին գտնվում է ձորում՝ խոշոր քարերի արանքից աղբյուր է բխում և անմիջապես աղբրակի մոտ է սրբատեղին, որին համագյուղացիները բազում հրաշքներ ու մոգական առեղծվածներ են վերագրում։ Հետաքրքրական է, որ Գումբուրդոցիները սրբատեղիների անվանումներն արտաբերելիս ավելացնում են -ս վերջածանցը՝ ընդգծելով սրբատեղիի պատկանելությունն ու իրենց հոգուն հարազատ լինելը։
««Ջմբկս» ինձիա է երծել, զորավոր սուրբ է, տեսել եմ իրեք ջայլի տղա էին, սարը կելեին», – պատմում է 73 ամյա Գումբուրդոյի բնակչուհի Գինեվարդ Սահարյանը: Ըստ ժողովրդի մեջ տարածված պատմության, նախկինում Գումբուրդոյի կանայք սրբատեղիի մոտ լվացք են արել, բուրդ և հագուստ լվացել և երբ աղբյուրի ջուրը կեղտոտվել է, հայտնվել է խոշոր օձ, որն իր վարքով թույլ չի տվել լվացք անել, այդպիսով կանայք վախեցել են և այլևս չեն համարձակվել օճառով կամ այլ կերպ աղտոտել աղբյուրի անապակությունը։ Գինեվարդ տատն ասում է, որ ինքն էլ է տեսել սրբատեղիի պաշտպան օձին։
Այսօր էլ ժողովուրդը հավատում է «Ջմբկ» սրբատեղիի զորությանը և հաճախ են ուխտի գնում, մոմ վառում և աղբյուրի մաքրեմաքուր ջրերի քաղցր երգին միաձուլում սրտաբուխ աղոթքի ելևեջները։ Շրջապատող ձորերի ժայռերի ու քարերի նման ժողովրդի հավատն առ «Ջմբկ» սրբատեղին պինդ ու ամուր է։
———–
„ჯმბკ“
ჯავახეთის მხარე უძველესი დროიდან მდიდარი იყო არქიტექტურული ძეგლებითა და სალოცავებით, უნიკალური და საინტერესო ისტორიებით. სომეხ ხალხში გავრცელებული იყო არა მხოლოდ ეკლესიების, არამედ იმ ადგილების მოლოცვაც, რომლებიც, პოპულარული რწმენით, წმინდა ადგილებად მიიჩნევა.
ერთ-ერთი ასეთი ადგილია „ჯმბკ“ სალოცავი, რომელიც სოფელ კუმბურდოში მდებარეობს. სოფელი კუმბურდო მდებარეობს სამცხე-ჯავახეთში, ახალქალაქის რაიონში. „ჯმბკ“ საკურთხევლის შესახებ მრავალი განსხვავებული აზრი და საიდუმლო არსებობს.
წმინდა ადგილი ხეობაში მდებარეობს, დიდი ქვებიდან გამოდის წყარო და სწორედ წმინდა ადგილის გვერდით არის ის, რასაც სოფლის მცხოვრებლები უამრავ სასწაულს და ჯადოსნურ საიდუმლოს მიაწერენ. საინტერესოა, რომ წმინდა ადგილების სახელების წარმოთქმისას, კუმბურდოელები ამატებენ სუფიქსს -“ს”, რაც ხაზს უსვამს წმინდა ადგილის კუთვნილებასა და მათ სულთან ახლოს ყოფნას.
-‘’ჯმბკ’’-ს სიზმარშიც ვნახე, ძლევამოსილი წმინდანია; სამი ახალგაზრდა ბიჭი იყო, მთაზე ადიოდნენ, – ამბობს კუმბურდოში მცხოვრები 73 წლის გვინევარდ საჰარიანი. გავრცელებული გადმოცემით, ძველად კუმბურდოელი ქალები წმინდა ადგილთან რეცხავდნენ მატყლსა და ტანსაცმელს და როცა წყაროს წყალი დაბინძურდა, დიდი გველი გამოჩნდა და ქალებს რეცხვის საშუალება არ მისცა. ამგვარად, ქალებს ეშინოდათ და ვეღარ ბედავდნენ წყაროს სიწმინდის საპნით ან სხვაგვარად დაბინძურებას. ლეგენდის მიხედვით, გველი საკურთხევლის მფარველად ითვლება.
ბებია გვინევარდი ამბობს, რომ მანაც დაინახა გველი, რომელიც საკურთხეველს იცავდა.
ხალხს დღესაც სჯერა „ჯმბკ“ წმინდა ადგილის ძალისა და ხშირად აღთქმას დებს, სანთელს ანთებს და გულწრფელი ლოცვით უერთდება წყაროს წმინდა წყლის ტკბილ სიმღერას.
მიმდებარე ხეობების კლდეებისა და ქვების მსგავსად, ხალხის რწმენა წმინდა ადგილის „ჯმბკ“-სადმი მყარი და ძლიერია.