Սափարիի շահառու Ինգա Կապանաձեն այսօր լքել է քրեակատարողական հիմնարկը։ Որպեսզի ապացուցեր, իր անմեղությունը էլեկտրոնային ապարանջանի միջոցով հաստատեց դա, և նրանից պահանջվեց 3 փորձ ու դժվար ճանապարհ՝ որ վերադառնա երեխաների մոտ։
Ինգա Կապանաձեի գործը «Սափարիի» ամենաաղմկահարույց գործերից է։ Ամուսնու կեղծ ցուցմունքների պատճառով արդեն չորրորդ տարին է, ինչ երիտասարդ կինը պատիժ է կրում կանանց #5 գաղութում՝ երեխաների նկատմամբ սիստեմատիկ բռնության հոդվածով: Իրականում նրա ամուսինն էր բռնության ենթարկում երեխաներին, սակայն վերջինս երեխաների վրա անտանելի ճնշման արդյունքում՝ երեխաները ցուցմունք են տվել նրանց մոր դեմ, ըստ որի նրանց նկատմամբ դաժան բռնությունը կատարվել է նրանց մոր կողմից։
Երբ Ինգա Կապանաձեն օգնության համար դիմել էր «Սափարին», նա արդեն կալանքի տակ էր։
Սափարիի դիմաց բարդ խնդիր էր դրված՝ նա պետք է ապացուցեր ինչպես կնոջ անմեղությունը, այնպես էլ նրա ամուսնու կողմից կատարված լուրջ հանցագործությունը՝ հոգեբանական մանիպուլյացիաների արդյունքում երեխաներին կալանքի տակ պահելու դեպքը։
Սափարիի փաստաբանների կողմից ձեռք բերված բազմաթիվ բողոքների, բռնության ապացույցների ներկայացումից հետո դատախազությունը մեղադրանք է առաջադրել իրական հանցագործին՝ Ինգա Կապանաձեի ամուսնուն, կնոջ նկատմամբ բռնության փաստերով։
Դատական գործընթացներում անչափահաս երեխաների ցուցմունքները խիստ կարևոր են եղել, ըստ որի՝ ամուսինը մշտապես բռնություն է գործադրել, ոչ միայն՝ Ինգա Կապանաձեին նաև երեխաներին։
Սա հիմք է հանդիսացել՝ հոր կողմից երեխաների նկատմամբ սիստեմատիկ բռնության գործով հետաքննություն սկսելու համար։ Բռնություն գործադրողը լիովին ընդունել է իր կնոջ և երեխաների նկատմամբ կատարված բռնությունները։
Այնուամենայնիվ, Ինգա Կապանաձեն շարունակում էր մնալ քրեակատարողական հիմնարկում։
Նա պարբերաբար օգնության խնդրանքով դիմել է Վրաստանի արդարադատության նախարարության հատուկ քրեակատարողական ծառայության տեղական խորհուրդին՝ իր պատժի չկրած մասը փոխարինել տնային կալանքով. Կալանավորման ընթացքում Ինգա Կապանաձեին շարունակ այցելում էին իր անչափահաս երեխաները, ինչը շատ սթրեսային էր երեխաների համար։
Չնայած փոփոխված հանգամանքներին՝ տեղական խորհուրդը երեք անգամ մերժել է Ինգա Կապանաձեին և չի հետաքննել գործի էական հանգամանքները։
Սափարին բողոքարկել է կին դատապարտյալների վերանայման տեղական խորհրդի որոշումները։ Թբիլիսիի քաղաքային դատարան ներկայացվել են մի շարք ապացույցներ, որոնք հաստատում են, որ Ինգա Կապանաձեի նկատմամբ տնային կալանքի կիրառումը անհրաժեշտ էր նրա անչափահաս երեխաների համար։ Հարցաքննվել է անչափահաս վկան, ով հաստատել է, որ իր համար ամենակարևորը մոր վերադարձն է եղել։
Անցյալ տարվա դեկտեմբերին Թբիլիսիի քաղաքային դատարանը հաշվի է առել երեխայի շահերը և Սափարիի պահանջը ամբողջությամբ բավարարել է. Այս որոշմամբ Ինգա Կապանաձեին հնարավորություն է ընձեռվել առաջիկա օրերին վերադառնալ երեխաների մոտ։
Սակայն Քրեակատարողական վարչությունը վերևում նշված դատարանի որոշումը նախ բողոքարկել է Վերաքննիչ, ապա՝ Գերագույն դատարան։ Արդյունքում Ինգայի ազատ արձակումը հետաձգվեց։
Գերագույն դատարանի դատավորը կիրառել է լավագույն փորձը, տնային կալանքի գործը քննարկելիս: Դատավորը մոտեցել է դատապարտյալի անչափահաս երեխաներին և մեծ ուշադրությամբ ու հոգեբանի մասնակցությամբ հարցաքննել անչափահասներին. Գերագույն դատարանը վերջին ատյանն էր, որի որոշումից հետո կին դատապարտյալների գործերը վերանայող տեղական խորհրդին հանձնարարվեց անհատական-իրավական ակտ ընդունել՝ Ինգա Կապանաձեին տնային կալանքի համար, այսպես կոչված էլեկտրոնային ապարանջանի միջոցով ազատվել բանտից։
Էլիսո Ռուխաձեն, Սափարիի փաստաբանը ասում է՝ «Բռնության այս դեպքը միակ դեպքն է, երբ պետությունը բռնության հոդվածով ձերբակալել է երկու ծնողներին, չի պարզել իրականությունը, իսկ երեխաները լուրջ վնասվածքներ են ստացել հետաքննության ընթացքում։ Վրաստանի հետաքննությունն ու դատարանը հրաժարվում են պարզել այս գործով իրականությունը և մենք ստիպված ենք գործը հասցնել Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարան։ Ինգայի վաղաժամկետ ազատ արձակումը առաջին հերթին կենսական նշանակություն ուներ նրա անչափահաս երեխաների համար, քանի որ քրեակատարողական հիմնարկում մոր հետ հանդիպելն ավելի է վնասել նրանց հոգեբանությունը։
Սափարին նորից շարունակում է պաշտպանել Ինգա Կապանաձեին։
«Սափարին» նշված դեպքը իրականացվեց USAID/PROLoG-ի աջակցությամբ։
————————–
საფარის საქმე – ინგა კაპანაძე თავისუფალია!
საფარის ბენეფიციარმა ინგა კაპანაძემ დღეს სასჯელაღსრულებითი დაწესებულება დატოვა. მას 3 ინსტანცია და მძიმე გზა დასჭირდა იმისთვის, რათა დაემტკიცებინა, რომ ელექტრონული სამაჯურის მეშვეობით შვილებთან დაბრუნება მისი ბავშვების საუკეთესო ინტერესში შედიოდა.
ინგა კაპანაძის საქმე საფარის ერთ-ერთი ყველაზე გახმაურებული ქეისია. მეოთხე წელია, რაც ქმრის ცრუ დასმენის გამო, ახალგაზრდა ქალი სასჯელს ბავშვებზე სისტემატიური ძალადობის მუხლით იხდიდა, ქალთა #5 დაწესებულებაში. სინამდვილეში, ბავშვებზე მისი მეუღლე ძალადობდა, მაგრამ ამ უკანასკნელმა, ბავშვებზე გაუსაძლისი ზეწოლის შედეგად, მათ დედის წინააღმდეგ მიაცემინა ჩვენება, რომლის თანახმადაც, მათ მიმართ სასტიკი ძალადობა დედის მიერ იყო ჩადენილი.
როდესაც ინგა კაპანაძემ დახმარებისთვის საფარს მიმართა, იგი უკვე პატიმრობაში იმყოფებოდა.
საფარის წინაშე რთული ამოცანა იდგა: მას უნდა დაემტკიცებინა როგორც ქალის უდანაშაულობა, ასევე – მისი მეუღლის მხრიდან ჩადენილი მძიმე დანაშაული – ბავშვებზე ფსიქოლოგიური მანიპულირების შედეგად, მათი დედის პატიმრობაში გაშვების პრეცედენტი.
არაერთი საჩივრის, საფარის ადვოკატების მიერ მოპოვებული ძალადობის მამხილებელი მტკიცებულებების წარდგენის შემდეგ, პროკურატურამ ბრალი რეალურ მოძალადეს, ინგა კაპანაძის ქმარს, წაუყენა, ცოლის მიმართ განხორციელებულ ძალადობის ფაქტებზე.
სასამართლო პროცესებზე უაღრესად მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა არასრულწლოვანი შვილების ჩვენება, რომლის თანახმადაც, ქმარი პერმანენტულად ძალადობდა არამხოლოდ ინგა კაპანაძეზე, არამედ – მათზეც.
ეს გახდა მამის მხრიდან შვილებზე სისტემატური ძალადობის მუხლით გამოძიების დაწყების საფუძველი. მოძალადემ სრულად აღიარა ცოლისა და შვილების წინააღმდეგ ჩადენილი ძალადობრივი ქმედებები.
თუმცა, მიუხედავად ამისა, ინგა კაპანაძე კვლავ რჩებოდა პენიტენციურ დაწესებულებაში.
პერიოდულად, იგი თხოვნით მიმართავდა საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სპეციალური პენიტენციური სამსახურის ქალ მსჯავრდებულთა საქმეების განმხილველ ადგილობრივ საბჭოს, რომ სასჯელის მოუხდელი ნაწილი მისთვის შინაპატიმრობით შეეცვალათ; პატიმრობის პერიოდში, ინგა კაპანაძეს ინტენსიურად სტუმრობდნენ მისი არასრულწოვანი შვილები, რაც ძალზე სტრესული გამოცდილება იყო ბავშვებისთვის.
მიუხედავად შეცვლილი გარემოებებისა, მსჯავრდებულ ინგა კაპანაძეს ადგილობრივმა საბჭომ ამაზე 3-ჯერ უთხრა უარი და არ გამოიკვლია საქმის არსებითი გარემოებები.”
საფარმა გაასაჩივრა ქალ მსჯავრდებულთა საქმეების განმხილველი ადგილობრივი საბჭოს გადაწყვეტილებები. თბილისის საქალაქო სასამართლოში წარდგენილ იქნა არაერთი მტკიცებულება, რომელიც ადასტურებდა, რომ ინგა კაპანაძის მიმართ შინაპატიმრობის გამოყენება დროული და აუცილებელი იყო, მისივე არასრულწლოვანი შვილების საუკეთესო ინტერესებისათვის. დაიკითხა არასრულწლოვანი მოწმე, რომელმაც დაადასტურა, რომ მისთვის ყველაზე მეტად მნიშვნელოვანი დედის შინ დაბრუნება იყო.
გასული წლის დეკემბერში, თბილისის საქალაქო სასამართლომ გაითვალისწინა ბავშვის საუკეთესო ინტერესი და სრულად დააკმაყოფილა საფარის სარჩელი; ამ გადაწყვეტილებით, ინგა კაპანაძეს შესაძლებლობა ეძლეოდა, უახლოეს დღეებში დაბრუნებოდა შვილებს.
თუმცა, სასჯელაღსრულების დეპარტამენტმა სასამართლოს ზემოთხსენებული გადაწყვეტილება ჯერ სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივრა, შემდეგ კი – უზენაეს სასამართლოში. ამის შედეგად, უკიდურესად გაჭიანურდა ინგას გათავისუფლების ვადა.
უზენაესი სასამართლოს მოსამართლემ შინაპატრიმრობით გათავისუფლების საქმის განხილვისას გამოიყენა საუკეთესო პრაქტიკა. იგი მსჯავრდებულის არასრულწლოვან შვილებთან თავად მივიდა და ძალიან დიდი სიფრთხილით, ფსიქოლოგის მონაწილეობით, გამოკითხა არასრულწლოვნები; უზენესი სასამართლო ბოლო ინსტანცია იყო, რომლის გადაწყვეტილების შემდეგ, ქალ მსჯავრდებულთა საქმეების განმხილველ ადგილობრივ საბჭოს დაევალა, გამოეცა ინდივიდუალურ-სამართლებრივი აქტი, რათა ინგა კაპანაძეს შესაძლებლობა ჰქონოდა, შინაპატიმრობის ე. წ. ელექტრონული სამაჯურის მეშვეობით თავი დაეღწია ციხისათვის.
ელისო რუხაძე, საფარის ადვოკატი: “ძალადობის ეს საქმე არის ერთადერთი ქეისი, როდესაც სახელმწიფომ ძალადობის მუხლით ორივე მშობელი დააკავა, არ გამოარკვია სიმართლე და ბავშვებს გამოძიების პროცესში უდიდესი ტრავმა მიადგათ. ამ საქმეში სიმართლის გამოვლენაზე ქართული გამოძიება და სასამართლო უარს ამბობს და იძულებულნი ვართ, საქმე წავიღოთ ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში. ინგას დროზე ადრე გათავისუფლება სასიცოცხლოდ აუცილებელი იყო პირველ რიგში მისი არასრულწლოვანი შვილებისათვის, რადგან პენიტენციურ დაწესებულებაში დედასთან შეხვედრა მათ ტრავმულ გამოცდილებას კიდევ უფრო ამძიმებდა. ეს საქმე არის შავი ლაქა ქართული გამოძიებისთვის. აუცილებლად დაამტკიცებს ინგა, რომ ის იყო ძალადობის მსხვერპლი და მას დანაშაული არ ჩაუდენია. სამწუხაროა, რომ ამაში მას ქართული მართლმსაჯულება არ ეხმარება“.
საფარი კვლავ განაგრძობს ინგა კაპანაძის დაცვას.
“საფარი” აღნიშნულ საქმეს USAID/PROLoG-ის მხარდაჭერით აწარმოებს.
