Արմենոֆոբիան (հայատյացությունը) հակասեմիտիզմի վրացական տարբերակն է, որը հավասարապես ընդգրկում է հասարակության բոլոր շերտերը։ Այսպիսի բովանդակությամբ արտահայտություններ առատորեն կարելի է գտնել ինչպես առօրյա խոսակցություններում, այնպես էլ վրաց գրականության դասականների ստեղծագործություններում, բամբասանքներում, մամուլում և քաղաքական բանավեճերում։
Եթե որևէ մեկին չեն սիրում, նրա հայացքները համարում են «հակավրացական», բնազդաբար սկսում են հայեր փնտրել նրա նախնիների մեջ։ Վրացերենում «հայ» բառը հաճախ օգտագործվում է նսեմացնող, նույնիսկ վիրավորական իմաստով։
Այս ֆոբիան տարածված է ողջ Վրաստանում, սակայն այն առանձնահատուկ ինտենսիվությամբ զգացվում է Թբիլիսիում, որտեղ հայկական ծագմամբ ամենաշատ մարդիկ են բնակվում։ Արմենոֆոբիան վրաստանում ոչ միայն ամենատարածված, այլ ամենահին դրսևորման (քսենոֆոբիայի) ձևն է:
Ինձ հետ կատարված 2 դեպք պատմեմ
Ընկերուհուս հետ զրուցելով գնում էի տուն, ինչ-որ մեկը կանգնեցրեց մեզ և ասաց. «Ես ձեր լեզուն չեմ հասկանում, բարի եղեք ու մեր լեզվով խոսեք»:
Սովորականի նման ավտոբուսով գնում էի դասի, ավտոբուս նստեցին 2 աղջիկ և 1 տղա։ Սկսեցին խոսել դեսից դենից, մեկ էլ մի աղջիկը ասաց․ «Երեխաներ բա հիշու՞մ եք, որ Լաշայի դասին մի հայ աղջիկ գնաց դասը պատմելու, չկարողացավ նորմալ պատմել», ընկերուհին էլ պատասխանեց «Ո՞նց պատասխաներ, լեզվի իմացության հետ խնդիր ուներ», իհարկե այս ամենը ինչը շատ վատ տոնով ու հեգնելով։ Պատմությունը քննարկելու ընթացքում, տղան ուզում էր ա ավտոբուսում իր տեղի համար վճարել, քարտը չէր գտնում, պարզվեց տանն էր մոռացել, հետո սկսեցին քննարկել, թե ինչքան է տուգանքը։ Հասանք կայարան՝ մետրոյի մոտ, երկու աղջիկների քարտերը ստուգեցին, հերթը հասավ տղային։ Այդ պահն ես մյուս քարտս հանեցի, վճարեցի, մոտեցա տղային ու ասեցի․ «Լեքսո, վերցրու քարտդ, մոտս էիր թողել», երեքն էլ զարմացած նայեցին ինձ։ Տղայի անունը իրեց խոսակցության ընթացքում էի լսել ու մտապահել, ստուգողի ստուգելուց հետո մոտեցան ինձ, տղան շնորհակալություն հայտնեց, որ իրավիճակը փրկեցի, օգնեցի իրեն, հետո ցանկացավ ծանոթանալ, հարցրեց անունս, ժպիտով ասեցի․ «Վա՜յ, այ քեզ անբախտություն, ես Հայ եմ», երեքն էլ խառնված, ապշած իրար նայել սկեցին, ես էլ քարտս վերցրեցի ու գնացի։
Իմ կարծիքով, այս երկու էթնիկ խմբերի միջև եղած խնդրը ավելի շուտ նրանց մոտիկության ու նմանության պատճառով է, քան տարբերության։
Հայերն ու վրացիներն բարեկամական դարավոր պատմություն ունեն, որը միչև հիմա շարունակվում է: Ինչ եմ ուզում ասել, եկեք լինենք մի քիչ հանդուրժող, որպեսզի կարողանանք հարգել ու հանդուրժել մեկս մեկին՝ անկախ ազգությունից, տարիքից, սեռից ու ռասայից։
————
თუ საქართველოში ვინმეს დისკრედიტაცია გინდა, საკმარისია მისი სომხად გამოცხადება
ავტორი ასია ბალასანიანი
არმენოფობია ანტისემიტიზმის ქართული ვარიანტია, რომელიც თანაბრად მოიცავს საზოგადოების ყველა ფენას. არმენოფობური შინაარსის გამონათქვამები უხვად მოიპოვება როგორც ყოფით საუბრებში, ისე ქართული მწერლობის კლასიკოსთა თხზულებებში, პრესასა თუ პოლიტიკურ დისკურსში.
თუ ვინმე არ მოსწონთ, მისი შეხედულებები „ანტიქართულად“ მიაჩნიათ, ინსტინქტურად მის წინაპრებში სომხების ძებნას იწყებენ. ქართულ ენაზე „სომეხი“ ხშირად დამამცირებელი, შეურაცხმყოფელი მნიშვნელობითაც კი იხმარება.
ეს ფობია მთელ საქართველოზე ვრცელდება, თუმცა განსაკუთრებული სიმძაფრით იგრძნობა თბილისში, სადაც სომხური წარმოშობის ყველაზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს.
არმენოფობია საქართველოში არა მხოლოდ ყველაზე გავრცელებული, არამედ ყველაზე ძველი ქსენოფობიის ფორმაცაა․
გიამბობთ ორ შემთხვევას, რაც პირადად გადამხდა.
მეგობარს ველაპარაკებოდი, სახლში მივდიოდი. ვიღაცამ გაგვაჩერა და გვითხრა: „თქვენი ენა არ მესმის, კეთილი ინებეთ და ჩვენს ენაზე ისაუბრეთ“.
ერთხელ ავტობუსით მივდიოდი გაკვეთილზე. ავტობუსში 2 გოგო და 1 ბიჭი ჩასხდა. მათ დაიწყეს საუბარი, ერთმა გოგონამ თქვა: “ბავშვებო, გახსოვთ, ლაშას ლექციაზე რომ სომეხი გოგონა გამოვიდა ლექციის მოსაყოლად და ვერ შეძლო?”. მეგობარმა უპასუხა: “ხოო, როგორ უნდა ეთქვა, ენის ცოდნის პრობლემა ჰქონდა”. რა თქმა უნდა, ეს ყველაფერი ძალიან ცუდი ტონითა და სარკაზმით ითქვა. ამ ამბის განხილვისას, ბიჭს სურდა ავტობუსში მეგობრების მგზავრობის ხარჯის გადახდა, მაგრამ ბარათი ვერ იპოვა, თურმე სახლში დაავიწყდა. მერე დაიწყეს მსჯელობა იმაზე, თუ რამდენი იყო ჯარიმა. ორ გოგოს ბარათი შეუმოწმეს, ბიჭის ჯერი დადგა. ამ დროს ჩემი მეორე ბარათი ამოვიღე, გადავიხადე, მივუახლოვდი ბიჭს და ვუთხარი: ლექსო, აიღე შენი ბარათი, ჩემთან დაგრჩენია-მეთქი. სამივემ გაკვირვებულმა შემომხედა. ბიჭის სახელი საუბრისას გავიგე და დავიმახსოვრე. ბიჭმა გადარჩენისთვის მადლობა გადამიხადა, მერე ჩემი გაცნობა მოინდომა, სახელი მკითხა. ღიმილით ვთქვი: „ვაი, რა უბედურებაა, სომეხი ვარ“. სამივემ დაბნეულმა შემომხედა, მე კი ბარათი ავიღე და წავედი.
ჩემი აზრით, ამ ორი ეთნოსის მახასიათებელი ერთმანეთთან სიახლოვე და მსგავსება უფროა, ვიდრე – მათი განსხვავებულობა․
სომხებსა და ქართველებს მეგობრობის მრავალსაუკუნოვანი ისტორია აკავშირებთ, რომელიც დღემდე გრძელდება. იმის თქმა მინდა, რომ სასურველია, ტოლერანტულები ვიყოთ, რომ ერთმანეთის პატივისცემა და შემწყნარებლობა შევძლოთ, განურჩევლად ეროვნებისა, ასაკისა, სქესისა და რასისა.
