Müəllif Gülgün Məmmətxanova
“Dünyaya 1:0 öndə gələnlər”, Yəqin ki bu ifadəni eşitmizsiniz, kim isdəməzki bu insanlardan biri olmaq. Ancaq bu gün mən həyatda bu bəxtli insanları müzakirə etmiyəcəm. Mən bu gün insanlıq hallarından biri olan boşanma nəticəsində cəmiyyətin gözündə 1:0 geriyə düşən qadınlar haqqında danışacam.
Bilirik ki, boşanmalar müxtəlif səbəblərdən ola bilər. Məsələn cütlüklərdə olan sonsuzluq adlanılan xəstəliyindən tutmuş, bağışlayın səhv yazdım, mövcud olan bir deyimi ilə qadınlarda olan sonsuzluq xəstəliyindən tutmuş “qaynənə gözündən düşmə ” adı verilən bir növ patoloji xəstəliyə qədər. Buraya əlbətdə ki, bir çox ailəvi digər səbəblərdə daxildir.
Kişi və qadın boşandı. Nə qədər sadə deyilmi demək. Amma xeyr, tam burada bir doğum gərçəkləşir. Belə ki, bu hadisə nəticəsində cəmiyyətə 1:0 geridə doğulan qadınlar dünyaya gözlərini açırlar. Amma təbii ki, mübarizakar qadınlarda çoxdur və onlar ikinci dəfə “doğulmalarına” izin vermirlər.
Gəlin daha açıq danışaq.
Bilirik ki, əgər bir kişi boşanıbsa, dominant cins olduğuna görə, çox vaxt yenidən subay bir qızla evlənə bilər, evlənirdə. Çünkü o bir kişidir. Ancaq boşanmış bir qadın, nadir halları istisna saysaq, subay bir oğlanla ailə həyatı qura bilməz, çünkü o bir artıq “qadındır”.
Bəzən də elə hallar olur ki, subay oğlan boşanmış qadına hisslərinə qapılıb aşiq ola bilər, ancaq o andaca cəmiyyət tərəfindən həmin oğlana “ənənələrimizi” xatırladılar” , “adət -ənənə”, “qayda-qanun”, xalq nə deyər”, və sairə sistemlər üzərindən psixoloji “reabilitasiya” işləri apararılar.
Qadın olmaq çətindir, amma bir cəmiyyətdə boşanmış qadın olmaq daha da çətindir. Qadına qarşı hər növ şiddət hər zaman özünü göstərmişdir, vəziyyətlər bərabər olan zamanda da. Vəziyyətlər bərabər olanda nəyi vurğuladım bilirsizmi? Məsələn: Çox zaman ailəsi dağılmış, uşaqları olan bir kişi onunla eyni vəziyyətdə olan boşanmış bir qadınla evlənər uşaqlara baxmaq üçün. Amma həmin qadının övladları əksər hallarda qəbul edilməz. Boşanmış qadın başqalarına analıq edilməsi üçün evlənilər, amma qadının uşaqlarına çox zaman atalıq edilməz. Təbii ki, bu hər zaman belə deyil, sadəcə ailə həyatı dağılmış qadınların uşaqları daha “bəxtsizdirlər”.
Bu elə bir sterotipdir, ki nəyinki Gürcüstanda, ümumiyyətlə bütün Cənubi Qavqaz ölkələrində mövcuddur. Bu isə cəmiyyətin çökmə mexanizmini sürətləndirir. Ancaq bundan ən acınacaqlı hal bilirsinizmi nədir? Gənclər, hansılar kı ” adət – ənənə ” adı verilən sterotiplərə qarşı çıxıb mübarizə aparanda həm gülməli, həmdə ağlamalı olan bir rəy alarlar çoxluq tərəfindən.
“Avropa öz bədxah əməlləriylə bu gənclərin başını yeyib, nə danışdıqlarını bilmirlər. Gənclik məhv olur ay camaahat”. Bu insanı bir başa diri – diri qəbirə basdıran sözlədir.
O çoxluq başa düşmür ki, o dedikləri ” bədxah əməllərləri ilə” bizim başımızı “yeyən” təhsil, elmdir, Avropa deyil!
———————–
პრივილეგიით დაბადებულნი
ავტორი: გიულგუნ მამეთხანოვა
„1:0 დაბადებულები“ – ალბათ ეს გამონათქვამი გაგიგიათ. ალბათ ყველას მოუნდება, ამ ადამიანებს შორის იყოს. თუმცა დღეს მე ამ ბედნიერ ადამიანებს არ განვიხილავ. დღეს ვისაუბრებ იმ ადამიანურ მოვლენებზე და დაშორებაზე, რაც ქალს საზოგადოების თვალში მუდამ ერთი ნაბიჯით უკან ტოვებს.
როგორც ვიცით, დაშორების ფაქტები სხვადასხვა მიზეზების გამო ხდება. თავისთავად ეს ძალიან ნორმალური მოვლენაა ოჯახში. მაგალითად, პარტიორები შორდებიან შვილის ვერგაჩენის გამო, – ამასთან დაკავშირებით, ყველა ისარი პირდაპირ ქალზე მიუთითებს. ამას საზოგადოება ქალის შობადობის უნარის არქონასთან უკავშირებს. ჩვენს საზოგადოებაში, რამდენადაც სასაცილოდ არ უნდა ჟღერდეს ეს, დედამთილის გამოც ინგრევა ოჯახები. ხომ ძალიან ადვილად სათქმელია – ქალი და კაცი დაშორდნენ, თუმცა არა, ამ მოვლენის შემდეგ დაბადება ხდება. საზოგადოებაში იბადება ახალი წევრი ქალი, რომელიც ერთი ნაბიჯით უკან რჩება. ამას საზოგადოება ასე განაგებს. ცხადია, მებრძოლი ქალებიც არიან ძალიან ბევრნი, თუმცა მათ მეორედ „დაბადების“ საშუალებას არავინ აძლევს.
მოდით, უფრო ღიად ვისაუბროთ.
როგორც ვიცით, კაცი რომ შორდება ცოლს, მას თავისუფლად შეუძლია, მოიყვანოს ახალგაზრდა და გასათხოვარი გოგო. ეს ძალიან ნორმალურადაც მიიღება, რადგან კაციაო, ამბობენ. მაგრამ იშვიათია შემთხვევები, როდესაც ქმარს გაცილებული ქალი ახალგარზდა ბიჭს გაჰყვეს ცოლად, რადგან ეს ქალი საზოგადოებაში უკვე „უსარგებლო“ ქალად ითვლება. ალბათ ხდება შემთხვევები, როდესაც ახლაგაზრდა ბიჭს ქმარს გაცილებული ქალი მოსწონს, მაგრამ საზოგადოება ამას მაშინვე არასწორად „უფასებს“ ყველა ამ ბიჭს, ვითომდა ტრადიციებს და წესებს ახსენებს. ხალხი რას იტყვისო, უმეორებენ უსასრულოდ და მასზე უძლიერეს ფსიქოლოგიურ ზეწოლას ახორციელებენ.
ქალობა ძალიან რთულია, მაგრამ გაცილებული ქალის ცხოვრება ორჯერ უფრო რთულია. ქალის მიმართ ყველანაირი ძალადობა მოსულა, მაგრამ არ გვიკვირს ისიც, რომ ეს ძალადობის აქტები მაშინაც ხდება, როდესაც ქალი და კაცი თანაბარ მდგომარეობაში არიან. აქ იცით რას ვგულისხმობ? მაგალითად, გაცილებული კაცის შვილები თუ მასთანაა, ცოლს მოიყვანს, რომ მის შვილებს მოუაროს. თუმცა, იგივე მდგომარეობაში მყოფი ქალი შვილებს არ წაიყვანს ახალ ოჯახში. ის ხშირ შემთხვევაში ტოვებს მათ და ასე ქორწინებდება. ამის ახსნა არსად წერია. გამოდის, რომ თანაბარი მდდგომარებაა, მაგრამ არათანაბარი შესაძლებლობებია.
ეს ისეთი სტრეოტიპია, რომ არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ მთელს კავკასიაში არსებობს. ეს ასევე საზოგადოების დანგრევის მიზეზიცაა. აქ ყველაზე მძიმე იმ ახალგაზდების მიდგომებია, რომლებიც ტრადიციად წოდებულ სტრეოტოპებს არ ებრძვიან და იღებენ მას, როგორც არის. ყველა იმ ახალგაზრდების ჩაგვრას ცდილობს, რომლებიც რამენაირად ამ წესებს ეწინააღმდეგებიან.
„ევროპა საკუთარი მიუღებელი წესებით და სწავლებით ჩვენი ახალგაზრდების ტვინს ჭამსო, ამბობენ, და დასძენენ, ახალგაზრდებს აფუჭებენო. ამ ხალხს არ ესმის, რომ ეს ვითომ მიუღებელი სწავლება კი არ აფუჭებს ახალგარდებს, არამედ მათ ცხოვრებას აფუჭებს ეს მიღებული „ტრადიციები“.
