Rüxsarə Tapilova
Əslində bu haqda yazmaq istəmirdim son zamanlarda baş verən hadisələr məni çox sarsitdi. 40 dəq əvvəl yalançı mentalitet haqqında yazmağı fikirləşirdim pararlel olaraq dostumla danışırdım, yazıya on dəqiqə ara verdim və bu on dəqiqə içində dostuma “sənin üçün mentalilet nə deməkdir?” deyə sual etdim.
Cavab olaraq isə əlbəttə ki, namus üstundə öldürülən qadinlar, qız uşağısan sənə olmaz, qırağdan baxan nə deyər?!…. aldim. Mentalitet -bir qrup insanın eyni dövrdə eyni cürə hərəkət etməyə özünü məcbur hiss etməyidir.Mentalitet insanların inkişafının qarşısını alan, hətta geriləməyə aparan, onları öz dövrlərinə görə yox, özlərindən qabaq yaşamışların adətləri və şərtləri ilə yaşamağa vadar edən bir deyimdir, Hansı ki, bu heç bir zaman, heç bir dövrdə bizim toplumun genində mövcud olmayıb. Bizim mentalitet deyib hər kəsə namusdan, hörmətdən dərs keçməyimiz, əslində əlimizdə heç nəyin olmamasındandır. Bizə görə qadınların, qızların namusunu kişilərin çəkməyi mentalitetdir. Sanki dünyanın hamısı binamusdu və ya sanki namus məsələsini azərbaycanlı olaraq biz yaratmışıq və qoruyub saxlamışıq. Vurğulamaq istəmirəm çünki yadıma düşdukcə stres məni öldürür mentalitetə qurban getmiş üç uşaq anasi oldu… cəmiyyətmizdən soruşdursaq belə bəlkə xəyanət edirdi, haqqı var idi öldürməyə 70 faizi bu fikirləri səsləndirəcək. Qadinin haqqı hüququ heç kimi marağlandırmır, niyə?
Çünki bizim mentalitetmiz var axi, namuslu insanlariq, namusa görə baş kəsənlərik, adimiz batar, kənd bizə nə deyər…. Lənət olsun! Birbaşa, heç nədən çəkinmədən, kimsəyə hesabat vermədən deyirəm: lənət olsun! Bütün varlığımı sarayan qəzəb və kinimlə deyirəm lənət olsun ucuz, dəxilsiz, insanları məhv edən mentalitetə! O mentalitet ki, əsl mahiyyətindən başqa uydurma əlavələriylə birbaşa insanların məhvinə, şikəstliyinə xidmət edir. Dostlar biz gənclər bir olub son qoymalıyıq, vallah, billah Allahima, Quranima ayıbdı olmaz, gələcəyimizi bu cür mentalitetlərə qurban etməməliyik… Az da olsa özümüzə, mənəviyyətmizə, milliliymizə hörmət edək!
ცრუ მენტალიტეტი
რუქსარა თაფილოვა
სინამდვილეში, ამ თემაზე წერა არ მინდოდა, მაგრამ ბოლოდროინდელმა მოვლენებმა ჩემზე ძალიან იმოქმედა. 40 წუთის წინ ცრუ მენტალიტეტზე მინდოდა წერა და პარალელურად მეგობართან ვსაუბრობდი. ათი წუთით, წერას თავი დავანებე და მეგობარს ვკითხე, თუ რას ნიშნავდა მენტალიტეტი?
მივიღე პასუხი, რომ მენტალიტეტი არის ის ქალები, რომლებიც “ნამუსის მოწმენდის” სახელით მოკლეს. „გოგო ხარ, შენთვის არ შეიძლება, ან ხალხი რას იტყვის?!“ – მენტალიტეტი ადამიანების ერთი ჯგუფის მხრიდან იგივე ეპოქაში, იგივენაირად ცხოვრებისთვის საკუთარი თავის ვალდებულად გრძნობაა. მენტალიტეტი ადამიანებს ხელს უშლის განვითარებაში, აიძულებს მათ, იცხოვრონ არა მათი ეპოქის მიხედვით, არამედ წინა თაობის წესების, ადათების მიხედვით. მაგრამ, სინამდვილეში, ეს წესები ჩვენი ერის გენეტიკაში არ არსებობს. ჩემი აზრით, კაცების მიერ ქალების ნამუსის დაცვა მენტალიტეტია. ვითომ, მთელს მსოფლიოში არავის აქვს ნამუსი? იგი მარტო ჩვენ მიერაა შექმნილი და დღემდე შენარჩუნებული?
მინდა, აღვნიშნო, რომ ამ მენტალიტეტის მსხვერპლი 3 შვილის დედა გახდა… რომ ვკითხოთ, ხალხს უმრავლესობის პასუხი ასეთია: „იქნებ ღალატობდა? ღირსია!“. არავის აინტერესებს ქალის უფლებები? ჩვენ ისეთი ღირსებისა და ნამუსის მქონე ხალხი ვართ, რომ ამის გამო ადამიანს მოვკლავთ, და თუ არ მოვკლავთ, სახელი შეგველახება, – ხალხი რას იტყვის?
წყეულიმც იყოს! ეს შემიძლია პირდაპირ ვთქვა! მთელს ჩემს არსებობაში გაჩენილი სიბრაზით და ზიზღით ვამბობ: წყეულიმც იყოს ისეთი მენტალიტეტი, რომელიც ადამიანების ცხოვრებას უნადგურებს! ის მენტალიტეტი, საკუთარი შინაარსის გარდა, თავისი ცრუ მნიშვნელობით, ხალხის განადგურებას ემსახურება! მეგობრებო, ჩვენ, ახალგაზრდებმა, ეს ყველაფერი უნდა მოვსპოთ! ვფიცავ ღმერთს, ყურანს, ეს უდიდესი სირცხვილია და არ უნდა დავუშვათ, რომ ჩვენი მომავალი გაანადგუროს. იქნებ ცოტათი პატივი ვცეთ საკუთარ თავს, ზნეობას, ეროვნებას!
