Մեր շուրջը լայնորեն տարածված են կարծրատիպեր, և մեր հասարակության մեծ մասը ապրում է կարծրատիպերով, ինչը ամենալուրջ խնդիրներից է։

Կարծրատիպ նշանակում է հասարակության մեջ հաստատված սահմանափակ կարծիք, վերաբերմունք և տեսակետ, որը թույլ չի տալիս մարդուն ազատ ապրել և հասնել նպատակներին։ Տարածված են շատ կարծրատիպեր՝ ազգության ներկայացուցիչների, կրոնական խմբերի, տարբեր մշակույթների, մասնագիտությունների մասին։ Դրանց թվում լայն տարածում ունեն նաև գենդերային կարծրատիպերը` տղամարդկանց և կանանց դերերի և հնարավորությունների վերաբերյալ («կնոջ տեղը խոհանոցում է», «կնոջ խելքը այծն է կերել», «կանայք լավ չեն կարողանում մեքենա վարել», «տղամարդիկ ավելի խելացի են» և այլն):

Կարծրատիպերը մարդկանց խանգարում են ընդլայնել իրենց հորիզոնները, քննադատական մտածողությունը, իսկ հասարակությանը՝ ներդաշակ զարգացմանը: Այն նաև էական ազդեցություն ունի հասարակության զարգացման որակի վրա։

Մարդիկ հաճախ պետք է բացահայտեն այլ անհատների մասին կարծրատիպերը: Մարդկանց մեծամասնությունը կարծում է, որ կանայք պետք է լինեն լուռ, նուրբ, հնազանդ և պասիվ, իսկ տղամարդիկ՝ ուժեղ, ռացիոնալ, սկզբունքային և հաջողակ իրենց կարիերայում, սակայն կանայք ապացուցել են, որ կարող են շատ ավելի հաջողակ լինել տարբեր ոլորտներում, քան տղամարդիկ` դրանով իսկ կոտրելով բոլոր տեսակի գենդերային կարծրատիպերը: Նրանք ապացուցել են, որ կարող են լինել շատ ավելի լավ վարորդներ, իրավաբաններ, քաղաքական գործիչներ, ծրագրավորողներ, մարզիկներ և գործարարներ, ստեղծել խոստումնալից կարիերա` ինչպես տղամարդիկ, կամ նրանցից շատ ավելի լավ:

Տղամարդկանց և կանանց վերաբերյալ այս կարծրատիպերի պատճառով առաջացած անհավասարությունը աշխատաշուկայում նույնպես հանդիպում է` նույն պաշտոնի համար տարբեր աշխատավարձերի տեսքով։ Աշխատանքային փորձը կարևոր է վարձատրության համար, սակայն կանայք ավելի շատ արձակուրդ են վերցնում, քան տղամարդիկ, հատկապես մայրության և երեխաների խնամքի համար:

Կանայք և տղամարդիկ բացարձակապես հավասար իրավունքներ ու հնարավորություններ ունեն։ Ուստի նրանք իրավունք ունեն ազատ տեղաշարժվելու, աշխատելու, կարևոր որոշումներ կայացնելու, սովորելու և նաև հեռանկարային կարիերա ստեղծելու՝ անկախ նրանից, թե ինչ են մտածում այդ մասին շրջապատողները։

————-

გენდერული სტერეოტიპები

ჩვენ გარშემო ფართოდაა გავრცელებული სტერეოტიპები და ჩვენი საზოგადოების დიდი ნაწილი ცხოვრობს სტერეოტიპებით, რაც ერთ-ერთი ყველაზე სერიოზული პრობლემაა.

სტერეოტიპი ნიშნავს საზოგადოებაში გამყარებულ შეზღუდულ აზრს, დამოკიდებულებას და შეხედულებას, რაც ხელს უშლის ადამიანს, თავისუფლად იცხოვროს და მიაღწიოს მიზნებს. არსებობს ბევრი სტერეოტიპი: ეროვნების, რელიგიური ჯგუფების, სხვადასხვა კულტურის, პროფესიის წარმომადგენლის შესახებ. მათ შორის, ფართოდაა გავრცელებული გენდერული სტერეოტიპები ქალისა და მამაკაცის როლებსა და შესაძლებლობებზე („ქალის ადგილი სამზარეულოშია’’, „ქალის ჭკუა თხამ შეჭამა’’, „ქალებს არ შეუძლიათ კარგად მანქანის მართვა“, „კაცები უფრო ჭკვიანები არიან“ და სხვ.).

სტერეოტიპები ხელს უშლის ადამიანს თვალსაწიერის გაფართოებაში, კრიტიკულ აზროვნებაში, საზოგადოებას კი – ჰარმონიულ განვითარებაში. ასევე, უმნიშვნელოვანეს ზეგავლენას ახდენს საზოგადოების განვითარების ხარისხზე.

ადამიანებმა ხშირად უნდა გამოააშკარაონ სტერეოტიპები სხვა ინდივიდების შესახებ. ადამიანების უმეტესი ნაწილი ფიქრობს, რომ ქალი უნდა იყოს ჩუმი, ნაზი, დამთმობი, მორჩილი და პასიური, მამაკაცი კი – ძლიერი, რაციონალური, პრინციპული და წარმატებული კარიერის მქონე, მაგრამ ქალებმა დაამტკიცეს, რომ მათ შეუძლიათ, ბევრად უფრო წარმატებულები იყვნენ სხვადასხვა სფეროში, ვიდრე მამაკაცები და ამით არღვევენ ყველა სახის გენდერულ სტერეოტიპებს. მათ დაამტკიცეს, რომ შეუძლიათ, იყვნენ ბევრად უკეთესი მძღოლები, იურისტები, პოლიტიკოსები, პროგრამისტები, სპორტსმენები და ბიზნესმენები, შეიქმნან მამაკაცების მსგავსი პერსპექტიული კარიერა, ან მათზე ბევრად უკეთესი.

ქალებისა და მამაკაცების შესახებ გავრცელებული ამ სტერეოტიპების გამო არსებული უთანასწორობა გვხვდება შრომის ბაზარზეც, ერთსა და იმავე პოზიციაზე განსხვავებული ხელფასების სახით. სამუშაო გამოცდილება მნიშვნელოვანია ანაზღაურებისთვის, მაგრამ ქალები უფრო ხშირად წყვეტენ სამუშაოს, ვიდრე მამაკაცები, განსაკუთრებით – მშობიარობასთან და ბავშვის მოვლასთან დაკავშირებით.

ქალებს აქვთ კაცებთან აბსოლუტურად თანაბარი უფლებები და შესაძლებლობები. აქედან გამომდინარე, მათ აქვთ უფლება თავისუფლად გადაადგილების, მუშაობის, მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღების, სწავლისა და ასევე პერსპექტიული კარიერის შექმნისთვის, მიუხედავად იმისა, თუ რას ფიქრობენ ამაზე მათი გარშემომყოფები.