Mariam Mdivani peşəkar hüquqşünasdır. Qeyri-hökumət sektorunda və dövlət qurumlarında uzun illər iş təcrübəsi var. 2016-cı ildən Dövlət Reyestrinin Milli Agentliyində çalışır və eyni zamanda insan hüquqları ilə bağlı problemlərin aradan qaldırılması və həllində fəal iştirak edir.
Dövlət Reyestrinin rəsmi məlumatlarına görə, Gürcüstanda qadınlar əmlakın qeydiyyatı baxımından demək olar ki, bütün regionlarda kişilərdən geri qalırlar. Bəzi bələdiyyələrdə bu rəqəmi hətta kritik adlandırmaq olar. Sizcə, göstəricilərin balanssızlığını nə müəyyənləşdirir?
Təəssüflər olsun ki, Gürcüstanın bəzi regionlarında qadınların əmlakın qeydiyyatına cəlb edilməsinin kritik dərəcədə aşağı olduğu doğrudur (Bolnisi – 29,0%, Dmanisi – 34,0%, Dedoplistskaro – 34,1%, Marneuli – 35,6%, Tianeti – 35,6%, Duşeti – 36). %, Qurcaani – 37,4%, Oni – 38,5%, Laqodexi – 39,8%, Saqareco – 39,8%. Disbalansın səbəbləri arasında istər mülkiyyət hüququ, istərsə də ümumən insan hüquqları ilə bağlı məlumatların azlığını qeyd etdim. Böyük amil ənənəvi olaraq qəddar baxışlardır, çünki qadınlar çox vaxt mülk sahiblərinin kişi olması lazım olduğuna inanır və öz paylarını kişi qohumlarının xeyrinə qeyd etməkdən imtina edirlər. Həm də diqqətəlayiqdir ki, məcburiyyət ilk ikisindən daha az yaygındır, baxmayaraq ki, hələ də təcrid olunmuş hallar var – psixoloji və ya maliyyə təzyiqi qadını əmlakından imtina etməyə məcbur edən zaman.
Gürcüstanda qadınların mülkiyyət hüquqlarının qorunması baxımından bu gün reallıq necədir?
Gürcüstan qanunvericiliyi mülkiyyət məsələlərində ayrı-seçkilik etmir. Dövlət Reyestrinin Milli Agentliyi də həssas qrupların mülkiyyət hüquqlarının müdafiəsi üçün müxtəlif layihələr həyata keçirir.
Buna baxmayaraq, əhalinin böyük bir hissəsi qanunvericilik əvəzinə adət-ənənələri rəhbər tutduğundan problemlər göz qabağındadır. Problem üzərində işləyərkən ilk növbədə qadınlara düzgün məlumat verməliyik – onlar sadəcə mülkiyyət hüquqlarından xəbərsizdirlər.
“People in Need” beynəlxalq təşkilatının və Aİ-Çexiya İnkişaf Agentliyinin “Vətəndaş Cəmiyyəti Aktorları Cənubi Qafqazda və Moldovada Dəyişikliklərin Təşəbbüskarları kimi” layihəsinin dəstəyi ilə “Freya” təşkilatı “Qadınlar əmlak hüququ üçün” adlı kampaniya çərçivəsində silsilə məqalələr hazırlamışdır. Məqalənin məzmununa görə, yalnız “Freya” məsuliyyət daşıyır və məzmun donorun fikirlərini əks etdirməyə bilər.
მარიამ მდივანი პროფესიონალი იურისტია. აქვს არასამთავრობო სექტორში და საჯარო უწყებებში მუშაობის მრავალწლიანი გამოცდილება. 2016 წლიდან მუშაობს საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში, და პარალელურად აქტიურადაა ჩართული ადამიანის უფლებათა დაცვის საკითხებთან დაკავშირებული პრობლემების აღმოფხვრასა და მოგვარებაში.
საჯარო რეესტრის ოფიციალური მონაცემებით, საქართველოში ქალები საკუთრების რეგისტრაციის რაოდენობით თითქმის ყველა რეგიონში ჩამორჩებიან კაცებს. ზოგიერთ მუნიციპალიტეტში ამ მაჩვენებელს კრიტიკულიც კი შეგვიძლია ვუწოდოთ. როგორ ფიქრობთ, რა განსაზღვრავს მონაცემთა დისბალანსს?
სამწუხაროდ, სიმართლეა, რომ საქართველოს ზოგიერთ რეგიონში ქალთა ჩართულობა საკუთრების რეგისტრაციის მიმართულებით კრიტიკულად დაბალია (ბოლნისი – 29,0%, დმანისი – 34,0%, დედოფლისწყარო – 34,1%, მარნეული – 35,6%, თიანეთი – 35,6%, დუშეთი – 36,3%, გურჯაანი – 37,4%, ონი – 38,5%, ლაგოდეხი – 39,8%, საგარეჯო – 39,8%). დისბალანსის გამომწვევ მიზეზებში აღვნიშნავდი ინფორმაციის ნაკლებობას, როგორც საკუთრების უფლებასთან დაკავშირებით, ასევე ზოგადად ადამიანის უფლებებთან მიმართებაში. დიდი ფაქტორია მანკიერი ტრადიციული შეხედულებები, რადგან ხშირად ქალები მიიჩნევენ, რომ ქონების მესაკუთრეები მამაკაცები უნდა იყვნენ და უარს აცხადებენ თავიანი წილის რეგისტრაციაზე მამრობითი სქესის ნათესავების სასარგებლოდ. ასევე აღსანიშნავია იძულება, რომელიც არც ისე გავრცელებულია პირველ ორთან შედარებით, თუმცა მაინც გვხვდება ცალკეული შემთხვევები – როდესაც ფსიქოლოგიური ან ფინანსური ზეწოლა აიძულებს ქალს უარი თქვას კუთვნილ ქონებაზე.
რა რეალობაა დღეს საქართველოში ქალთა საკუთრების უფლების დაცვის მხრივ?
ქართული კანონმდებლობა არ არის დისკრიმინაციული საკუთრების საკითხში. საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოშიც ხორციელდება სხვადასხვა პროექტი მოწყვლადი ჯგუფების საკუთრების უფლების დაცვისათვის.
მიუხედავად ამისა, პრობლემები თვალსაჩინოა, ვინაიდან მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი კანონმდებლობის ნაცვლად ტრადიციებითა და ადათ-წესებით ხელმძღვანელობს. პრობლემაზე მუშაობისას, პირველ რიგში, გვიწევს ქალბატონებს სწორი ინფორმაცია მივაწოდოთ – მათ თავიანთი საკუთრების უფლებების შესახებ უბრალოდ არ იციან.
„კავშირი ფრეიას” კამპანიის “ქალები საკუთრების უფლებისთვის“ ფარგლებში, საერთაშორისო ორგანიზაცია ,,ფიფლ ინ ნიდ”-ის მხარდაჭერითა და ევროკავშირისა და ჩეხეთის განვითარების სააგენტოს მიერ დაფინანსებული პროექტის „სამოქალაქო საზოგადოების აქტორები, როგორც ცვლილების ინიციატორები სამხრეთ კავკასიასა და მოლდოვაში“ ფარგლებში, მომზადდა სტატიების სერია. მის შინაარსზე სრულად პასუხისმგებელია “კავშირი ფრეია” და შესაძლოა, რომ იგი არ გამოხატავდეს დონორის შეხედულებებს.